Page 105 - DEFTERİM TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10

Koşma
Türk halk şiirinin en yaygın türüdür, saz eşliğinde söylenir.
Genellikle hece ölçüsünün 6 + 5 = 11’li ve 4 + 4 + 3 = 11’li kalıplarıyla söylenir.
Nazım birimi olarak dörtlük kullanılır. Bilgi Havuzu
Kafiye düzeni abab cccb dddb veya abcb dddb eeeb biçimindedir. Divan, selis,
Koşmanın son dörtlüğünde şair, mahlasını söyler. kalenderi, semai,
satranç ve
Koşmalar, yapılarına ve konularına göre sınıflandırılır. vezniahar; halk
edebiyatında
aruz ölçüsüyle
KOŞMA
yazılan nazım
biçimleridir.
Yapılarına Göre Konularına Göre

Düz, ayaklı, Güzelleme, koçaklama,
musammat, zincirleme, taşlama ve ağıt
zincirleme ayaklı ve
yedekli koşma

Nasıl vasfedeyim güzelim seni Yüzünde görünür Yusuf nişanı
Rumeli, Bosna'yı değer gözlerin Yüzünü görenler çeker efgânı
Dünyaya gelmemiş eşin akranın Büsbütün Gürcistan, Erzurum, Van’ı
İzmir’i, Konya'yı değer gözlerin Belh’i, Buhara’yı değer gözlerin

Kimsede görmedim sendeki nazı Ruhsat’ın eyledim senin de medhin
Tunus, Tırabulus, Mısır, Hicaz'ı Al yanaktan bir buse ver himmetin
Kars'ı, Kağızman'ı, Acem, Şiraz'ı Yüzbin sarraf gelse bilmez kıymetim
Girid'i, Yanya'yı değer gözlerin Âhırî dünyayı değer gözlerin
Ruhsatî

Varsağı
Güney Anadolu’da yaşayan Varsak Türklerinin kendilerine özgü bir ezgi ile
söyledikleri şiirlerdir.
Uyak düzeni ve ölçüsü bakımından semaiye benzer. Genellikle sekizli hece ölçüsü ile
söylenir.
Semaiden ezgisi ile ayrılır.
Varsağılarda semai ve koşma ile aynı konular ele alınır.
Bazı varsağılarda “behey, bre, hey, hey gidi” gibi ünlemlere yer verilir.

Varsağı Deyâlarda yüzer gemi
Behey elâ gözlü dilber Şeker dudağının yemi
Vaktin geçer demedim mi Süregör devrânı demi
Haramî olmuş gözlerin Devrân geçer demedim mi
Beller keser demedim mi
Karac’oğlan der merd ile
Bak şu kaşa bak şu göze Sözüm yoktur nâmerd ile
Ciğer kebap oldu köze Kahpe felek bu derd ile
Yakasız gömlekler bize Bizi eğler demedim mi
Felek biçer demedim mi Karacaoğlan

103