Page 17 - Biyoloji

BİYOLOJİ
9

Hücre Zarı

Hücre zarı; hücreyi dış ortamdan ayıran, canlı, esnek, ince, se-
çici geçirgen bir yapıdır. Hücreye şekil verir. Hücreyi korur, sarar
ve hücrenin dağılmasını engeller. Hücre zarının yapısını açıklayan
görüşe akıcı-mozaik zar modeli denilmektedir. Bu modele göre
hücre zarı protein, lipit ve karbonhidrat moleküllerinden oluşmak-
tadır (Görsel 1.11). Hücre zarındaki lipitler çoğunlukla fosfolipit ya-
pıdadır.

Hücre dışı

Glikoprotein
Glikolipit
Çift
katlı
fosfolipit
tabakası

Yağ asitleri
Kanal proteinleri
Kolesterol
Protein
Hücre içi Gliserol

Görsel 1.11: Hücre zarının genel yapısı

Çift katlı fosfolipit tabakası esnek olup sürekli hareket hâlindedir.
Bu durum hücre zarının akıcı olmasını sağlar.
Hücre zarında bulunan fosfolipit moleküllerinin arasında düzenli
biçimde dağılmış ve yer değiştirebilen protein molekülleri bulunur.
Bu proteinler çoğu zaman yağ tabakası içinde zarı boydan boya
kateden kanallar oluşturur. Bunlara kanal proteinleri denir. Bu ka-
nallar hücrenin dış ortamla madde alışverişini sağlar ve sitoplaz-
manın homeostazisini düzenler.
Hücre zarının yapısında bulunan karbonhidratlar, zarın dış kıs-
mında protein ve lipitlere bağlı olarak bulunur. Glikoproteinler ve
glikolipitler hücre zarında uyarıları algılayan reseptör olarak gö-
rev yapan, hücrelerin birbirini tanımasını sağlayan ve hücre zarı-
nın seçici geçirgenliğini denetleyen moleküllerdir. Bu moleküllerin
her hücrede farklı miktar ve dağılımda bulunması ile biyokimyasal
özellikleri hücrenin özgüllüğünü sağlar ayrıca kimliğini belirler ve
hücreye antijenik özellik kazandırır.

16