Page 19 - Biyoloji

BİYOLOJİ
9

a) Difüzyon

Küçük moleküllerin yüksek yoğunlukta bulundukları ortamdan dü-
şük yoğunlukta bulundukları ortama doğru yaptıkları yer değiştirme
hareketine difüzyon denir (Görsel 1.12). Difüzyon, hem canlı hem
de cansız ortamlarda gerçekleşebilir.
Basit Difüzyon: Moleküller, zarda bulunan fosfolipit tabakasından
zarın her iki tarafındaki yoğunlukları eşitleninceye kadar geçiş ya-
par. Enerjinin harcanmadığı ve taşıyıcı proteinlerin kullanılmadığı
bu olayda yağda çözünen ve yağı çözen maddeler ile gazlar fos-
folipit tabakadan doğrudan geçer. Maddelerin zardan bu şekilde
geçişine basit difüzyon denir (Görsel 1.13.a).

Kolaylaştırılmış Difüzyon: Su ve suda çözünen bazı maddeler,
hücre zarındaki fosfolipit tabakadan genelde geçemez ancak pro-
tein yapılı özel taşıyıcılar üzerinden veya proteinlerin oluşturdu-
ğu kanallardan geçebilir (Görsel 1.13.b). Moleküllerin bu şekilde
zardan geçişine kolaylaştırılmış difüzyon denir. Kolaylaştırılmış
difüzyonda enerji harcanmaz. Glikoz, fruktoz, galaktoz, amino asit-
Görsel 1.12: Su içerisinde boya molekül- ler, iyonlar, tuzlar gibi suda çözünebilen maddeler bu yolla hücre
lerinin difüzyonu
içine alınır (Görsel 1.13.c). Sıcaklık, yoğunluk farkı ve difüzyon yü-
zeyi arttıkça difüzyon hızı artar. Molekül büyüklüğü arttıkça difüz-
yon hızı azalır.
Hücre dışı
Gazlar,
A, D, E, K vitaminleri,
gliserol, alkol

Hücre
zarı

a
Hücre içi

Hücre dışı Hücre dışı
Glikoz
Su,
B ve C vitaminleri,
mineraller

Hücre Hücre
zarı zarı

Kanal Taşıyıcı
proteini b protein c
Hücre içi Hücre içi

Görsel 1.13: a) Basit difüzyon b, c) Kolaylaştırılmış difüzyon

18