Page 18 - Biyoloji

BİYOLOJİ 9

Hayvan hücrelerinin zarında zara sağlamlık ve esneklik veren, ste-
roit olan kolesterol molekülü de bulunur.
Bitki ve mantar hücreleri ile prokaryot canlıların hücre zarının
dış kısmında koruyucu bir duvar vardır. Bu duvar bakterilerde
peptidoglikandan, arkelerde pseudopeptidoglikandan, bitkilerde
selülozdan, mantarlarda ise kitinden yapılmıştır. Hücreyi dış ve
iç etkilere karşı koruyan duvar, cansızdır ve üzerindeki geçitler
sayesinde tam geçirgendir.

Hücre Zarından Madde Geçişleri

Hücre zarından madde geçişlerinde; maddenin büyüklüğü, elektrik
yükü, yağda veya suda çözünebilme özelliği ve konsantrasyonu
maddenin taşınma şeklini belirler.

Hücre Zarından Madde Geçişleri

Küçük Moleküllerin Büyük Moleküllerin
Taşınması Taşınması

♦ Pasif Taşıma ♦ Endositoz
◊ Difüzyon ◊ Fagositoz
◊ Osmoz ◊ Pinositoz

♦ Aktif Taşıma ♦ Ekzositoz

Glikoz, fruktoz, galaktoz, amino asit, yağ asidi, gliserol gibi küçük
organik moleküller ile su, mineral, iyonlar gibi inorganik moleküller
diğer büyük moleküllere göre hücre zarından daha kolay geçer.
Nötr atomlar negatif iyonlara, negatif iyonlar da pozitif iyonlara
göre zardan daha kolay geçer. Örneğin klor iyonu (Cl ), sodyum
-
+
iyonuna (Na ) göre zardan daha kolay geçer.
Yağı çözen ve yağda çözünen maddelerin zardan geçiş hızı, suda
çözünen maddelerin geçiş hızından daha yüksektir. Örneğin A, D,
E, K vitaminleri gibi yağda çözünen maddeler B, C vitaminleri gibi
suda çözünenlere göre; alkol, eter, benzen gibi yağı çözen madde-
ler ise yağda çözünenlere göre zarı daha kolay geçer.

I. Küçük Moleküllerin Zardan Geçişi
A) Pasif Taşıma

Küçük moleküllerin çok yoğun oldukları ortamdan az yoğun olduk-
ları ortama doğru hücre zarından geçişine pasif taşıma denir. Pa-
sif taşıma, hem canlı hem de cansız ortamlarda gerçekleşebilir.
Hücrenin ATP harcamasına gerek yoktur.

17