Page 8 - Tarih

9. Sınıf Tarih Tarih

AVRUPA HUN
ASYA HUN
Ötüken
Karadeniz
KÖK TÜRKLER
Hazar Denizi UYGUR Turfan
Akdeniz
BİZANS İMPARATORLUĞU
MISIR

İRAN
Basra
ÇİN
Büyük
Okyanus
Kızıldeniz
AFRİKA

HİNDİSTAN
Umman Denizi
Hint 0 750 km
Okyanusu
Harita 4.2
İlk Türk devletleri

4.2. BOYLARDAN DEVLETE

Ana yurtta kurulan ilk Türk devletleri, boy birliği şeklinde ortaya çıkmıştır. Eski Türk toplumunun sosyal
yapısı; oguş (aile), urug (aileler birliği), boy (ok), budun (millet) ve il (devlet) şeklinde birbirine sıkı sıkıya
bağlı olan unsurlardan meydana gelmiştir.

Eski Türk toplumunda en küçük birlik olan aile, kan bağı esasına dayanmaktadır. Türklerin dünyanın dört
bir tarafına dağılmasına rağmen varlıklarını korumaları, aile yapısına verdikleri önemden kaynaklanmış-
tır. Bu toplum yapısında, aileler urugları, uruglar boyları, boylar budunları (millet) meydana getirmiştir.
Boyların başında bulunan boy beyleri, ekonomik ve siyasi güçleri olan doğrulukları ile tanınmış kimseler
arasından seçilmiştir.
Budunların bir kağan etrafında bir araya gelmesiyle de il oluşmuştur. Türkler, devlete “el” veya “il” adını
vermiştir.

Boylar konfederasyonu üzerinde yükselen bu ilk Türk dev-
letleri, boylar arasında birlikteliği sağladıkları dönemlerde,
güçlerinin zirvesine ulaşmıştır. Örneğin Asya Hun Devle- Devlet-İl
ti’ne en parlak dönemini yaşatan Mete Han, yirmi altı boyu
Türk tarihinde ilk kez tek bayrak altında toplamıştır. I. Kök Millet-Budun
Türk Devleti’nde ise Mukan Kağan, Kore’den Karadeniz’e
kadar uzanan sahada yaşayan bütün Tölesleri ve diğer Boy-Ok
Türk boylarını hâkimiyeti altına alarak devletine en güçlü
dönemini yaşatmıştır. II. Kök Türk Devleti zamanında da Aile birliği-Urug
Kapgan Kağan yine Orta Asya’daki tüm Türk boylarını bir
bayrak altında toplayarak gücüne güç katmıştır. Uygur Ka-
ğanı Moyen-Çor ise Hun ve Kök Türk dönemlerinde olduğu Aile-Oguş
gibi öncelikle Orta Asya’daki boyları kendine bağlamıştır.

7