Page 82 - Tarih

11. Sınıf Tarih

Osmanlı Devleti; çeşitli ırk, din, dil ve kültüre sahip toplumlardan meydana gelmiştir. Fransız İhtilali’yle
birlikte milliyetçilik akımı Osmanlı Devleti içerisinde yayılmaya başlamıştır.

Osmanlı Devleti içerisindeki Hristiyan topluluklar arasında, bağımsızlık istekleri hızla yayılmaya başla-
mıştır. Bu da Osmanlı Devleti’nde ilk olarak Sırp İsyanı’na neden olmuştur.

Sırp İsyanı (1804-1817)
Osmanlı Devleti ile Avusturya ve Rusya arasında yapılan savaşlarda Sırbistan savaş alanı hâline gelmiş-
tir. Ayrıca Avusturya ve Rusya, Sırpları ayaklandırmak için milliyetçilik propagandası yapmış, buradaki
güvenli ve huzurlu havayı bozmuştur. Merkezî otoritenin zayıflaması, vergilerin artırılması ve yeniçeriler
ile âyanların baskılarının artması sonucunda Sırplar, Osmanlı Devleti’ne baş kaldırmıştır.
Sırplar, bağımsız bir devlet kurma isteğiyle 1804’te Kara Yorgi önderliğinde isyan başlatmıştır.
Sırp İsyanı, Osmanlı Devleti ile Rusya arasında yapılan 1812 Bükreş Antlaşması’na kadar sürmüş ve bu
antlaşmayla Sırplara ayrıcalıklar verilmiştir. 1812 Bükreş Antlaşması’ndan sonra Sırpların bağımsızlık
hareketleri devam etmiştir. Bu sorunu kesin olarak çözmek isteyen Osmanlı Devleti, 1813’te Kara Yorgi’yi
mağlup etmiştir. Böylece Sırp İsyanı sona ermiş ve Sırbistan yeniden devlet merkezine bağlanmıştır. Os-
manlı Devleti, 1816’da Sırplara geniş haklar vermiştir. 1817 yılında Osmanlı Devleti'nin sınırları içerisinde,
İstanbul’a bağlı olmak koşuluyla Sırbistan Prensliği ortaya çıkmıştır.

Böylece Osmanlı tarihinde ilk defa bir Hristiyan topluluğu bağımsızlık için harekete geçmiş, sınırlı da olsa
başarıya ulaşmış ve siyasi olarak kendini tanıtmıştır. Bu durum diğer azınlıklar için de örnek olmuştur.
Nitekim Sırp İsyanı’ndan hemen sonra Yunan İsyanı başlamıştır.
Yunan İsyanı (1820-1829)

Yunanistan’da Osmanlı Devleti’nden ayrılarak bağımsız bir devlet kurma düşüncesi, Rusya ve Fransa
tarafından yayılmıştır. 1815 Viyana Kongresi’nden güçlenerek çıkan Rusya, Yunanistan’daki milliyetçilik
duygularını alabildiğine kışkırtmış ve 1821’de Mora’da çıkan ayaklanmada başrol oynamıştır.
Osmanlı Devleti, Mora’da başlayan isyanın genişlemesi üzerine Mısır Valisi Mehmet Ali Paşa’dan yar-
dım istemiştir. Mısır Valisi’nin de desteğiyle isyanın direnci kırılmıştır. Bunun üzerine İngiltere, Rusya
ve Fransa’nın ortak donanması, 1827’de Navarin’de Osmanlı donanmasını yakmıştır. Bunun yanında,
1828’de başlayan Osmanlı-Rus Savaşı sonunda imzalanan 1829 Edirne Antlaşması ile Osmanlı Devleti,
Yunanistan’ın bağımsızlığını kabul etmiştir. Yunan Devleti’nin kuruluşu Osmanlı Devleti’nin dağılmasında
başlangıç noktası olmuştur. Çünkü çok uluslu bir yapıya sahip olan Osmanlı halkı için bağımsız Yunan
Devleti bağımsızlık faaliyetleri için bir örnek oluşturmuştur.

İngitere’nin Yunanistan Politikası

İngiltere, Osmanlı Devleti’nin toprak bütünlüğünü koruma politikasını
sürdürmesine rağmen Mora İsyanı’nda Yunan bağımsızlığını destekle-
miştir. Böylece İngiltere, bağımsızlığını kazanacak olan Mora Yarıma-
dası’nın, Rus etkisi altına girmesini engellemeyi amaçlamıştır. Ayrıca
İngiltere, yapacağı yardımından sonra doğacak minnet duygularından
yararlanarak Yunanistan üzerindeki etkisini artırmayı amaçlamıştır.
Böylece Doğu Akdeniz’de olası Rus genişlemesine karşı stratejik bir
müttefik kazanmıştır.
Oral Sander, Siyasi Tarih İlkçağlardan
YORUMLAYALIM
1918’e, s.299’dan düzenlenmiştir.
İngiltere niçin Rusya’nın Doğu Akdeniz’e inmesini engellemek
istemiş olabilir?

81