Page 5 - Felsefe 10 | 2.Ünite

2. ÜNİTE Felsefe ile Düşünme

2.1.1.2. Önerme
Doğru veya yanlış bir yargı bildiren cümlelere önerme denir. Yargı biçimi olarak önerme, kavra-
ma başka bir kavram yüklemek ya da bir kavramı başka bir kavram altında sınıflandırmaktır. Örneğin
“İnsan akıllı bir canlıdır.” yargısında insan, akıllı ve canlı sınıfı içinde konumlandırılmaktadır.
Önerme, sadece yargı bildiren cümlelerden oluşur. Dolayısıyla her cümle önerme olamaz.
“Kalem mavidir.” cümlesi yargı bildirdiği için aynı zamanda önermedir. İstek, emir, soru ve ünlem
yapısında kurulan cümleler ise önerme değildir. Bunlar, bir konu üzerine yargı bildirmeyen ifade-
lerdir. Bununla birlikte istatistiki önermeler anlam olarak “olasılık” bildirir şekilde kurulmaktadır.
Önermeler; yargının niceliği bakımından tekil, tikel ve tümel olarak üçe ayrılır. Tekil önermede
bulunan yargı tek bir özneyi, tikel önermede bulunan yargı birden fazla özneyi ilgilendirir. Tümel
önermede ise yargı, konusu olduğu bütün özneleri içerir.
Örnekler
Ali ölümlüdür. (Tekil)
Bazı insanlar gözlüklüdür. (Tikel)
Bütün ağaçlar bitkidir. (Tümel)
Uygulama

Uygulama

Aşağıdaki ifadeleri okuyunuz. Önerme olup olmadıklarını nedenleriyle birlikte örnekteki
gibi karşısına yazınız.

ÖRNEK İFADELER NEDEN?

Önerme değildir.
Dışarı çık ve kapıyı kapat!
Çünkü yargı içermez.

Kitabı uzatır mısın? .............................................................

Bütün darbeler demokrasiye zarar verir. .............................................................

Umarım bu cümle önerme olur. .............................................................

2.1.1.3. Argüman
Argüman, belli kanıtlara dayanarak ortaya çıkarılan yeni bir yargıdır. Sonuç önermesine destek
olan önerme veya önermelere öncül adı verilir. Öncüllerden sonuca varma işlemine argümantasyon
denir. Sonuç, yeni bir yargıdan oluşabilir. Burada önemli olan öncüllerin sonuç yargısına dayanak
oluşturmasıdır.

Örnek
1. Öncül önerme: Üniversite sınavında başarılı olmak istiyorsanız planlı çalışmalısınız.
2. Öncül önerme: Planlı çalışmak, zihni yöntemli çalışmaya yönlendirir.
Sonuç önermesi: O hâlde sınavda başarılı olanlar zihinlerini yöntemli çalışmaya
yönlendirebilenlerdir.

Yukarıdaki örnekte verilen önermeler tek başına argümanı temsil etmez. Argüman, önermeler
zinciri hâlinde bulunur ve pek çok sayıda önermeden oluşabilir. Önerme seti içinde hiçbir önerme
birbiriyle çelişmiyorsa biçimsel geçerlilik taşıyabilir ama bu onun geçerli bir argüman olması için
yeterli değildir.

41