Page 9 - Felsefe 10 | 2.Ünite

2. ÜNİTE Uygulama Felsefe ile Düşünme

Uygulama

Aşağıdaki metni inceleyerek akıl yürütme türlerini işaretleyiniz.
Akıl Yürütme Biçimlerini Bulmaya Yönelik Bazı Öneriler
• Tümel önermelerde bütün, tüm, hepsi ... tikel önermelerde ise “bazı, kimi ...” ifadeleri
kullanılır.
• Analojide genelde “gibi, benzer, aynı, aralarında fark olsa da …” ifadeleri kullanılır.
• Sonuç önermesinde genelde “o hâlde, genel olarak, dolayısıyla …” ifadeleri kullanılır.
KANTİN
Öğlen yemeği için kantinin önünde oldukça kalabalık bir grup vardı. Öne geçmeye çalıştım.
“Bütün öğrenciler sıraya geçsin, sırayla alın yiyeceklerinizi!” dedi nöbetçi öğretmenimiz. Ben
de bir öğrenciydim ve sıraya girdim.
Kantinci Hüseyin amca iki ay önce simide 10 kuruş zam yapmıştı. Sebebini sorduğumda una
zam geldiğini söyledi. Bir ay önce tekrar 10 kuruş zam yaptı. “Yine mi una zam geldi Hüseyin
amca?” diye alaycı bir şekilde sorduğumda “Susama zam gelmiş.” dedi. Demek ki bir şeyin ham
maddesine gelen zamlar, o ürünün fiyatını artırıyor diye düşündüm. Bir tane simit istedim.
Simidin yanına bir tane de gazlı içecek istedim. “Tüm gazlı içeceklerin satışı yasaklandı
çünkü sağlığa zararlı.” dedi. Düşündüm, gazoz istesem o da gazlı. Adı üstünde “gaz-oz”. İsmini
veremeyeceğim sarı içecekten istesem o da gazlı. O hâlde o da yasaktır. “Ayran verebilirsin o
zaman.” dedim. İtiraz etmeden verdi.
Paramı vermek için elimi cebime attığımda paramın eksik olduğunu fark ettim. Çünkü bugün
sabah arkadaşıma biraz borç vermiştim. O sırada yanımda arkadaşım Ahmet’i gördüm, ondan
borç istedim. Parasının ancak kendisine yeteceğini söyledi. Kuyruğun ilerisinde Nurgül vardı
ama onda da fazla para yokmuş. Dolayısıyla arkadaşlarımın hiçbirinde fazla para olmadığını dü-
şündüm. O sırada kantinci Hüseyin amca “Kendini sıkma, olduğu zaman getirirsin parayı.” dedi.
Bundan önceki okulumda da kantin işletenler, bu tür durumlarda bizi idare ederdi. Hatta gecik-
tirirsen bile sorun çıkarmazlardı. İlkokuldaki kantincilerimiz de aynı şekildeydi. Simidimden bir
parça kopararak çiğnemeye başladım. “Bütün kantinciler iyidir.” dedim giderken.
Komisyon

2.1.1.5. Tutarlılık ve Çelişiklik
Bir görüşün güçlü olması, o görüşü ortaya koyan argümanların geçerliliğine bağlıdır.
Argümanların geçerliliği, öncüllerin doğru ve tutarlı olmasıyla birlikte çelişki barındırmamasıyla
mümkündür. Bu durum, önermelerin içerikleri kadar argümanların akıl ve mantık kurallarına uy-
gunluğunu da gerektirir.
Geçerlilik, argümanın sonucunun doğru olması için öncüllerin zorunlu olarak doğru olmasını
gerektirdiği gibi sonucun öncüllerden zorunlu olarak çıkması anlamına da gelir.

Koşullu Öncül: Felsefe okursam sorgulayıcı olurum.
Koşul: Felsefe okudum.
Koşula Bağlı Olan: O hâlde sorgulayıcı oldum.

Ancak öncülleri doğru olan her argümanın sonucu geçerli değildir.

Koşullu Öncül: Felsefe okursam sorgulayıcı olurum.
Koşula Bağlı Olan: Sorgulayıcı oldum.
Koşul: O hâlde felsefe okudum.

Buradaki geçerlilik problemi, koşullanmış olanın koşul olana kanıt tutulmasından kaynaklanmaktadır.

45