Page 12 - Felsefe 10 | 2.Ünite

2. ÜNİTE

Hiçbir filozof, felsefede temellendirmeyle kesin yargılarda bulunarak “Bu problemin kesin çözü-
mü budur. Ben bu problemi çözdüm.” dememelidir, dese bile başka temellendirme ve çözüm yol-
larını engelleyemez. Filozofların felsefi problemlere yönelik -matematikçilerde olduğu gibi- nihai
çözüm formülleri yoktur. Filozoflar, temellendirmeyle problemlere yönelik kendi eleştirel görüş-
lerini felsefede mantıksal olarak gerekçelendirir. Filozof, problemi temellendirir ve onu betimler.
Bu açıdan filozof, felsefede temellendirmeyle probleme yönelik görüşlerinin gerekçelerini ortaya
koymaya çalışmaktadır.
Uygulama

Uygulama

Aşağıda verilen metni okuyup metinden hareketle soruları cevaplayınız.
Bir Düşün

NEDENSELLİK
Hume (Huym); “Mantıksal olarak her şeyin bir nedeni vardır.” şeklinde bilinen nedensellik
ilkesini, eleştirel incelemeyle felsefi sorgulamaya tabi tutan ilk filozof olarak kabul edilir. Yaptığı
incelemeler doğrultusunda nedenselliğin mantıksal olarak zorunlu bilgi sağlamayan bir alışkan-
lık olduğunu ve insanın doğanın işleyişinin bilgisine kesin olarak ulaşamayacağını ileri sürer.
Örneğin metallerin ısıtılması sonucu genleşme olacağı söylenebilir. Hume’a göre metalin ısıtılma-
sına A olayı, metalin genleşmesine B olayı dersek “A olayı B olayının nedenidir.” tarzında formüle
edilebilecek bu söyleyiş aslında mantıksızdır ve daha önceki deneyimlerin hatırlanmasından iba-
rettir. Gündüzün geceyi, gecenin de gündüzü izlemesi onların birbirinin nedeni olduğunu göster-
mediği gibi.
1.
Nedensellik, mantıksal doğruluğu olan bir kavram değildir. Nedensellik, insanın doğa olayla-
rının işleyişine yönelik bilme isteğiyle ilgili bir kavramdır. İnsan, gerçek dünyada olan olayların
birbirine nasıl bağlandığının açıklanmasında nedenselliği kullanır. Ama insanı mantıksal olarak
kesin bilgiye ulaştırmaz. İnsanın gözlemi, deneyimiyle sınırlıdır ve doğadaki olayların nedensel
bağına ilişkin sınırsız gözlem yapma şansı yoktur. Bu nedenle mantıksal olarak nedensellik müm-
kün değildir. İnsanın ileri süreceği her bir neden, kendi sınırlı gözleminin deneyimine dayanır.
Hume, dış dünyadan (insan zihninden bağımsız olan doğadan) veya nesneden türetileme-
yen nedenselliğin, nesnel bir olgu değil de insan doğasıyla ilgili psikolojik bir olgu olduğunu
öne sürer. Olayların aynı şekilde defalarca olmasının insan zihnini etkilediğini savunur. Ona
göre nedensellik, mantıksal olarak kesin bir bilgi değildir.
Komisyon

Sorular
1. Ana problemin hangi paragrafta yer aldığını altını çizerek belirtiniz.
2. Metindeki sav ve kanıtları bularak altını çiziniz.
3. Hangi paragrafta probleme yönelik görüş ileri sürülmüştür? Altını çizerek
belirtiniz.

48