Page 28 - Fen Lisesi Biyoloji 10 | 2.Ünite

Örnek

Aşağıda Y’ye bağlı bir özelliği gösteren birey renkli olarak verilmiştir. Bu bireyden sonra gelen ne-
sillerde bu özelliği gösteren bireyleri renklendirerek gösteriniz.

Çözüm

Y’ye bağlı aktarılan bir özellik sadece erkek bireylerde gözlenir. Bu özellik babada gözlenirse tüm erkek
çocuklarında da gözlenir.

Kalıtım Soruları

Bunları Biliyor musunuz?

Duchenne (Duşen) sendromu ya da kas distrofisi olarak bilinen genetik hastalık, kasların gittikçe za-
yıflaması ve eş güdüm kaybı ile kendini göstermektedir. Bu hastalıktan etkilenmiş bireyler nadiren yirmili
yaşlara kadar yaşamaktadır. Araştırmacılar, bozukluğun distrofin adlı anahtar bir kas proteininin yoklu-
ğundan kaynaklandığını saptamış ve bu proteini şifreleyen genin X kromozomu üzerinde özel bir lokusta
çekinik olarak taşındığını belirlemiştir.

Mitokondriyal Kalıtımın Önemi
Hücrede kalıtsal materyalin aktarılması sadece çekirdek DNA’sı aracılığı ile gerçekleşmez. Hücre çekir-
değinin yanı sıra, mitokondri DNA’sı da kendine özgü kalıtsal özelliklerin aktarılmasından sorumludur. Mi-
tokondride bulunan DNA molekülüne mitokondriyal DNA (mtDNA), mtDNA’ya bağlı özelliklerin sonraki ne-
sillere aktarılmasına da mitokondriyal kalıtım denmektedir. Mitokondri ve DNA’sı sonraki nesillere sadece
anneden geçer. Çünkü döllenme sırasında sperm hücresindeki çekirdek, yumurta hücresine aktarılırken bo-
yun ve kuyruk kısmı yumurta hücresine giremez. Bu durumda spermin boyun kısmında bulunan mitokondri
de dışarıda kalır. Bu nedenle erkek ve dişi bireyler, sadece annenin mtDNA’sından kaynaklanan özellikleri
taşır. mtDNA’da, çekirdek DNA’sına göre daha fazla oranda mutasyon gerçekleşir. Bu durum annenin mtD-
NA’sında bulunması muhtemel anormalliklerin de yavrulara olduğu gibi aktarılacağı anlamına gelir. Solu-
num reaksiyonları sırasında mitokondride fazla miktarda serbest oksijen radikallerinin oluşması, mtDNA’nın
tamir mekanizmalarının etkin olmaması ve mtDNA replikasyon (DNA’nın kendini eşlemesi) hızının yüksek ol-
ması mtDNA’daki mutasyonların sebepleri arasında sayılabilir. Dokulardaki hücrelerde mutasyona uğramış
mitokondri sayısı arttıkça ATP üretimi azalır. Bu da doku ve organlarda fonksiyon bozukluklarına yol açar.

78