Page 30 - Fen Lisesi Biyoloji 10 | 2.Ünite

Kalıtsal Hastalıkların Ortaya Çıkmasında Akraba Evliliklerinin Etkisi
İnsanlardaki birçok hastalığın belirtileri ilk bakışta görülmez. Dışarıdan hasta veya engelli gibi görün-
meyen insanların genelde sağlıklı bireyler olduğu düşünülebilir. Fakat insanların fenotipine yansımasa bile
genotiplerinde birçok hastalık genini resesif olarak taşıdıkları bilinmektedir. Resesif genler, hem anneden
hem de babadan çocuğa aktarılırsa bu genlerin temsil ettiği özellikler fenotipinde de ortaya çıkar. Akraba
olan bireylerde aynı resesif genlerin bulunma ihtimali, akraba olmayanlara göre daha fazladır. Buna bağlı
olarak hastalık genlerini genotipinde resesif olarak taşıyan bireyler, evlendiğinde kalıtsal hastalığa sahip ço-
cuklarının olma ihtimali şansa bağlı evliliklere göre daha yüksek olmaktadır.
Dünya Sağlık Örgütü, akraba evliliklerinde bebek ve çocuk ölümlerinin ve zihinsel engellilik sıklığının
daha yüksek olduğunu belirtmektedir. Akraba evliliğinde en büyük sorun, sağlıklı bireylerin DNA’larındaki
hastalık genlerini çocuklarına aktarmasıdır. Genetik bağı olan kişilerde ortak genleri taşıma oranı, toplumun
geneline göre daha yüksektir.
Akraba evliliği ile doğan çocuklarda renk körlüğü, orak hücreli anemi, Akdeniz anemisi, sağırlık, fenilke-
tonüri, kistik fibroz hastalıklarının yanı sıra şizofreni gibi ruhsal hastalıklar da sık görülmektedir.
Akraba evliliklerine bağlı kalıtsal hastalıkların görülme sıklığını azaltmanın yolu, toplumu bilinçlendir-
mekten ve eğitim düzeyini yükseltmekten geçmektedir.

2.1.2. Genetik Varyasyonların Biyolojik Çeşitliliği Açıklamadaki Rolü
Belli bir bölgedeki tüm canlı grupları o
bölgenin biyolojik çeşitliliğidir. Bir türe ait bi-
reyler arasındaki genetik yapı farklılıkları ge-
netik çeşitliliğe sebep olur. Buna varyasyon
denir. Bakterilerden, bitkisel ve hayvansal
organizmalara kadar her canlı türüne ait, ka-
rakteristik özellikleri belirleyen gen dizilimleri
vardır. Aynı zamanda bir türe ait bireylerin de
birbirinden farklı gen dizilimleri bulunur.
Tür içindeki genetik dizilimlerde görülen
bu farklılıklar, genetik çeşitliliği yani genetik
varyasyonları oluşturur. Her canlının gen di-
ziliminin kendine özgü olması, farklı genotip
ve fenotiplerin oluşmasına neden olur. Örne-
ğin insanlar; saç rengi ve şekli, göz yapısı, boy
uzunluğu, genetik hastalıkları ve kan grupları
gibi özellikler bakımından çeşitlilik gösterir.
Aynı türe ait bitkilerin de birbirinden farklı
özellikleri bulunur. Asma bitkisinde birbirinden
farklı renkte ve şekilde üzümlerin olması, ak-
şamsefalarının çiçek renklerinin farklılığı, gü-
lün değişik biçimlerde ve renklerde çiçek ver-
mesi varyasyona örnek verilebilir (Görsel 2.20).
Biyolojik çeşitliliğin temelinde genetik varyas- Görsel 2.20: Farklı özelliklere sahip üzümler
yonlar bulunmaktadır. Aynı türe ait canlıların
genetik varyasyonlar göstermesi biyolojik çeşitliliği artırır.
Her tür kendine özgü ortak genlere sahiptir. Farklı türler ise birçok özelliği ile diğer türlerden ayrılır.
Örneğin insan türünü diğer türlerden ayıran en önemli özellik, insanın gelişmiş beyin özellikleriyle birlikte
düşünme ve çözüm üretme yeteneğidir. Aynı cinsin farklı türleri olan kurt ile tilkinin ortak özelliklerinin yanı
sıra farklı özellikleri vardır. Kurt soğuk iklimlere uyum sağlarken tilki çeşitli iklimlere uyum sağlamaktadır.

Sır a Siz de

Bir türün içindeki biyolojik çeşitlilik ile o türün neslini devam ettirmesi arasında nasıl bir ilişki vardır? Araştırarak
arkadaşlarınızla sınıfta paylaşınız.

80