Page 25 - Fen Lisesi Biyoloji 10 | 2.Ünite

Soyağacı
Genetik ile ilgili çalışmalarda özelliklerin ve kalıtsal hastalıkların ebeveynlerden çocuklara ve daha
sonraki nesillere aktarımını incelemek amacıyla soyağacı hazırlanır. Bu nedenle genetik, soyağacını sıklıkla
kullanır. Soyağacı, kalıtılan bilgileri belirli bir hiyerarşi içinde ve şematik olarak evrensel sembollerden yarar-
lanarak gösterir (Tablo 2.9).

Tablo 2.9: Soyağacı Hazırlanmasında Kullanılan Evrensel Semboller

1. 6. Heterozigot taşıyıcı bireyler

7. Ebeveynler (Akrabalık yok.)
Ebeveyn, dişi ve erkek yavrular

2. Erkek Dişi 8. Aynı soydan olan ebeveynler
(Akrabalık var.)
3. Genetik hastalığın ilk teşhis
edildiği bireyler 9. Ayrı yumurta ikizleri (Cinsiyet-
leri aynı ya da farklı olabilir.)
4. Hayatını kaybeden bireyler
10. Tek yumurta ikizleri
5. Özelliği fenotipinde göste- (Cinsiyetleri aynıdır.)
ren bireyler

Bunları Biliyor musunuz?
Soyağaçları, sadece kalıtsal özelliklerin aktarımını belirlemek ve izlemek amacıyla yapılmaz. Eski
tarihlerde soyağaçlarının çok önemli bir yeri vardı. Dünya milletleri geçmişlerini bilmek için soyağacı oluş-
turmuştur.
Soyağacının; soy kütüğü, nesep kütüğü, silsilename, şecerename, şecere-i hayat gibi farklı isimleri
vardır. Türk-İslam tarihinde soyağacı ile ilgili önemli çalışmalar yapılmıştır.

SUNUM
Sunumun Adı: Soyağacı Oluşturma
Amaç: Resesif ve dominant özelliklerin soyağacındaki aktarımını izlemek
Süre: 1 hafta
Araç gereç: Fon kartonu ve renkli kalemler
Uygulama
• Size yol göstermesi amacıyla daha önce hazırlanmış soyağacı örneklerini inceleyiniz.
• İnsanda görülen çeşitli kalıtsal özelliklerden (göz rengi, kan grubu, alın açıklığı, saç şekli, yapışık ku-
lak memesi, ten rengi, hemofili, renk körlüğü, altı parmaklılık gibi) sizin belirlediğiniz iki farklı özelliği
seçiniz. Bu özelliklerin birinin resesif, diğerinin dominant olmasına dikkat ediniz.
• Bu konuda yardım alabileceğiniz aile büyüklerini belirleyiniz.
• Aile büyüklerinizden başlayarak geriye dönük bir soyağacı oluşturunuz (Soyağacı hazırlarken evren-
sel sembolleri kullanınız).
Sonuçlandırma
• Seçmiş olduğunuz özelliğin aktarımı ile ilgili çıkardığınız sonuçlar nelerdir?
• Oluşturduğunuz soyağacında dominant bir özelliğin ortaya çıkmadığı bireyler var mıdır?

75