Page 51 - Fen Lisesi Biyoloji 11 | 1.Ünite

Bölüm 1 Denetleyici ve Düzenleyici Sistemler, Duyu Organları

1.1.4.3. Burun

Gaz hâlinde atmosfere yayılan koku maddelerini alan organlara koku
organı denir. Burun, koku duyusunun alınması ve soluk alışverişinin
yapılmasını sağlayan duyu organıdır. Arka tarafından yutağa bağlanır-
ken önden iki delikle dışarıya açılır. Burun boşluğunun üst tarafında
koku bölgesi (alanı) bulunur. Reseptör hücreleri ve epitel hücreleri-
ni içeren bu alana sarı bölge denir (Görsel 1.39). Epitel hücrelerinin
çoğu, mukus salgılayan goblet hücreleridir. Salgılanan mukus ve
burun içindeki kıllar havayı süzer. Koku reseptör hücreleri, impulsları
doğrudan beynin koku soğancığına gönderir. Reseptörlerin silleri, bu-
run boşluğunu kaplayan mukus tabakasının içerisine uzanır. Farklı ko-
kular için seçilmiş hücreler, burun boşluğunda karışık olarak yerleşmiş
durumdadır. İnsan, binlerce farklı kokuyu ayırt edebilir. Ancak birçok
canlıya oranla insanda koku duyusu pek az gelişmiştir.

UYARI ! Tat ve koku reseptörlerinin beyne giden yolları birbirinden bağım-
sızdır. Ancak birbiriyle etkileşim içindedir. Her iki duyunun reseptör-
leri de kemoreseptör özellikler taşır.

Sinüs
boşlukları

Gırtlak
(Larinks)

(a)

Koku soğancığı

Aksonlar

Kalbur
kemiği

Epitel
hücreler

Reseptör hücreler (b)

Görsel 1.39: Burun (a) ve burundaki sarı bölge (b)

65