Page 48 - Fen Lisesi Biyoloji 11 | 1.Ünite
P. 48
Fen Lisesi Biyoloji 11. Sınıf
Salyangoz (kohlea), yan yana duran ve salyangoz kabuğu gibi kıvrılmış
üç kanaldan oluşan bir tüptür. Üstteki vestibüler kanal ile alttaki tim-
panik kanalın içi perilenf sıvısı ile doludur.
Salyangozda ortada bulunan kohlear kanalın içi endolenf sıvısıyla do-
ludur ve korti organını taşır. Kohlear kanal ile timpanik kanalın arasın-
da temel zar bulunur. Temel zarın üzerinde korti organı vardır. Korti
organının tüy hücreleri, kohlear kanalın içine doğru uzanır. Tüy hücre-
leri üst tarafta çatı zara (tektoriyal zar) bağlıdır. Çatı zarın bir ucu temel
zara bağlıyken diğer ucu boştadır. Korti organındaki tüy hücreleri titre-
şimlere duyarlı mekanoreseptörlerdir.
İşitmenin gerçekleşmesi sırasında öncelikle ses dalgaları, kulak kep-
Araştıralım-Paylaşalım çesi tarafından toplanır. Kulak yolu boyunca taşınan ses dalgalarıyla
İşitme testleri nasıl yapılmaktadır? kulak zarının titreşmesi sağlanır. Kulak zarından kemik köprüye geçen
Araştırınız, sonuçlarını sınıfınızda ses dalgalarının titreşim şiddeti arttırılarak oval pencereye verilir. Oval
paylaşınız.
pencereden içeri giren ses titreşimleri, vestibular kanal içinde yer alan
perilenf sıvısında basınç dalgası oluşturur. Bu basınç dalgası kohlear
kanalı ve temel zarı hareket ettirir. Çatı zarı tarafından mekanoresep-
törlerin tüyleri eğilir ve reseptörlerde impuls oluşur. Oluşan impuls,
önce talamusa, sonra da beyin kabuğundaki işitme merkezine giderek
doğru ve net ses olarak anlam kazanır. Kanallarda oluşan basınç dal-
gaları timpanik kanalın sonundaki yuvarlak pencereye çarptığında yok
olur ve bu sayede korti organı yeni titreşimlere hazır hâle gelir.
Çekiç-Örs-
Kulak kepçesi Kulak zarı Üzengi Oval
(Dış kulak yolu) (Kemik köprü) pencere zarı
Vestibular
Korti organı Kohlear kanalı ve kanaldaki
(mekanoresep- Tüy hücreleri temel zarı aşağı perilenf
törler) hareketlenir doğru iter sıvısında basınç
dalgası
Duyu nöronunda
impuls Talamus Beyin
(işitme sinirleri)
Görsel 1.36: İşitme olayı, sesin kulakta izlediği yol
UYARI ! Sesin yönü iki temel yöntemle belirlenir: Birincisi sesin iki kulağa
giriş zamanları arasındaki gecikme, ikincisi ise her iki kulaktaki ses
şiddetleri arasındaki farktır.
İç kulakta işitme merkezinden başka vücut dengesinde görevli mer-
kezler de bulunur. Vücutta statik denge ve dinamik denge olmak
üzere iki denge olayı vardır. Statik denge, vücut pozisyonunun dikey
düzlemde yer çekimine göre ayarlanmasıdır. Dinamik denge; hızlanma
ve yavaşlama, dönme gibi hareketlerde vücut pozisyonunun korun-
masıdır.
İç kulakta yer alan yarım daire kanalları, tulumcuk ve kesecik denge
merkezi olan beyinciğe çeşitli impulslar göndererek dengenin sağlan-
masına yardımcı olur. Yarım daire kanalları; vücudun dönüş hareket-
lerini, ileri-geri, sağa-sola bükülmeleri (açısal hareketleri) algılar. Yarım
daire kanallarının ucunda ampulla denen yapılar bulunur.
62
