Page 66 - Fen Lisesi Biyoloji 11 | 1.Ünite
P. 66
Fen Lisesi Biyoloji 11. Sınıf
Uzun kemik denildiğinde akla ön kol, dirsek, pazu, kaval, baldır, uyluk
kemikleri gelmektedir. Kemiğin baş ve gövde kısımları arasında kıkır-
dak doku yapısında epifiz plağı bulunur. Bu plak büyüme dönemle-
Bilgi Notu rinde kemik boyunun uzamasını sağlar. Uzun kemiklerin gövdesinde
Sarı kemik iliği: Bol miktarda yağ yer alan kemik kanalında sarı kemik iliği yer alır. Uzun kemiklerin baş
damlacığı içerdiğinden sarı renktedir. kısımları, süngerimsi kemik yapıdadır ve içindeki boşluk kırmızı kemik
Kök hücre ve bağışıklığı sağlayan bazı iliği ile doludur.
akyuvar çeşitlerini içerir.
Yassı kemikler, kalınlığı boy uzunluğundan az olan kemiklerdir. Ka-
fatası, kürek, kalça ve kaburga kemikleri yassı kemiklerdendir. Bu ke-
miklerin en dışında periost, periostun altında sıkı kemik ve iç kısmında
süngerimsi kemik bulunur.
UYARI ! Sarı kemik iliği sadece uzun kemiklerde bulunurken kırmızı kemik
iliği tüm kemiklerde bulunur.
Kısa kemiklere, el ve ayak bileklerindeki kemikler örnektir. Boyu ve
genişliği hemen hemen eşit olan kemiklerdir. Yapıları, yassı kemiklere
benzer.
Düzensiz şekilli kemiklerin belirli bir şekli yoktur. Bazı yüz kemikleri
ve omur kemikleri, bu tarz kemiklere örnek verilebilir. Yapıları yassı ve
kısa kemiklere benzer.
İnsanda iskelet yapısı, eksen iskeleti (baş ve gövde iskeleti) ve üyeler
iskeleti (kollar ve bacaklar) olmak üzere iki temel kısma ayrılır. Yetişkin
bir insanda, iskelet yaklaşık 207 kemikten oluşmaktadır.
Eksen iskeletini oluşturan baş iskeletinde kafatası (8) ve yüz kemikleri
(14) bulunur. Gövde iskeletinde ise omur (33), göğüs kemiği (1) ve ka-
burga kemikleri (24) bulunur (Görsel 1.48).
Kafatasını oluşturan yassı kemikler, oynamaz eklemlerle birbirine sı-
kıca bağlanmıştır. Oluşturdukları korunaklı yapı, beynin darbelerden
korunmasını sağlar. Alt çene kemiği şakak kemiklerine oynar eklem ile
bağlı ve hareketlidir. Bu açıdan baş iskeletinde tek hareketli kemik, alt
çene kemiğidir.
Omurga kemikleri; boyundan kuyruk sokumuna kadar devam eden,
üst üste dizilmiş ve omur denilen 33 kemikten oluşmuştur. Omurlar
arasındaki deliklerden oluşan kanala omurilik yerleşmiştir. Omurların
yanlarında bulunan aralıklardan omurilik sinirleri çıkar. Omurlar arasın-
da kıkırdak yapılı disk olarak adlandırılan ara yastıklar vardır. Omur-
ganın; vücudun dik durması, omuriliğin korunması, kaburga ve iç or-
ganların bağlanma yeri olması gibi görevleri bulunmaktadır.
En üsteki boyun omuruna atlas, atlasın altındaki ikinci omura ise ek-
sen kemiği adı verilir. Eksen kemiğinin çıkıntısı, atlas kemiğinin içine
yerleşmiştir. Bu biçimlenme, başın eksen kemiği etrafında rahatça ha-
reket etmesini sağlar. Omurlar üst tarafta kafa kemiği, alt tarafta kalça
kemikleri ve ortada kaburga kemikleri ile eklem yapar.
Kaburga kemikleri, göğüs bölgesini saran 12 çift yassı şekilli kemik-
lerdir. Hepsi vücudun arkasında bir uçları ile sırt omurlarına eklem ya-
par. Önden ilk 7 çifti göğüs kemiğine eklem yapmıştır. 8, 9 ve 10. çiftler
birbirine bağlandıktan sonra 7. kaburga kemiği ile eklemlenir.
80
