Page 70 - Fen Lisesi Biyoloji 11 | 1.Ünite

Fen Lisesi Biyoloji 11. Sınıf

Kas demeti

Kas

Miyofibril Tek kas lifi
(Kas hücresi)

Görsel 1.52: Kas lifinin yapısı

Kas doku hücreleri, diğer bazı doku hücrelerine göre değerlendirildi-
ğinde daha uzundur; bu şeklinden dolayı kas lifi (kas hücresi) adını
alır. Kas doku hücrelerinin zarına sarkolemma, sitoplazmasına sar-
koplazma, endoplazmik retikulumuna sarkoplazmik retikulum denir.
Hücrelerin enerji ihtiyacı fazla olduğu için sarkoplazmada çok sayıda
Bilgi Notu mitokondri ve sarkoplazmik retikulum bulunur. Ayrıca sarkoplazmada
Miyofibril: Kas dokusunda bulunan ve kasılıp gevşeme özelliği olan, birbirine paralel uzanmış miyofibril de-
kas dokusunun en önemli özelliği olan nilen telcikler vardır. Miyofibriller, aktin ve miyozin adı verilen protein
kasılmayı ve gevşemeyi sağlayan prote- iplikçiklerden (miyofilament) oluşmuştur. Aktin birbiri üzerine sarmal
in iplikçiklerinin oluşturduğu topluluk- yapmış iki protein zinciridir. Her aktin molekülünde miyozin ve kalsi-
tur. İnce aktin filamentleri ve kalın mi-
yozin filamentleri içeren miyofibriller, yum iyonları için bağlanma yeri vardır. Miyozin moleküllerinin her biri
kas hücresinde uzunlamasına demetler büyük küresel başla sonlanmış, birbiri üzerine sarılı iki protein zinciridir.
biçiminde görülür.
Kas dokuyu oluşturan miyofibriller açık ve koyu bölgelerden oluşan
bantlaşma şeklinde görülüyorsa çizgili kas adını alır. İskelet kasları
ve kalp kası çizgili kas yapısındadır. Miyofibrilleri bantlaşma yapmayan
kaslar ise düz kas olarak isimlendirilir (Görsel 1.53).
UYARI ! Aktin ve miyozin olarak adlandırılan miyofilamentler, tüm kas çeşit-

lerinde kasılıp gevşemeyi sağlayan yapılardır.

(a) Çizgili kas

(b) Düz kas

(c) Kalp kası

Görsel 1.53: Kas tipleri

1.2.2.1. İskelet Kasları (Çizgili Kaslar)

Hücreleri uzun silindirik yapıda ve çok sayıda miyoblast (olgunlaşma-
mış kas hücreleri) zarının kaynaşmasıyla oluşan çok çekirdekli yapı-
dadır. Çekirdekleri miyofilamentlerin düzenlenmesi sırasında hücrenin
kenarına itilir. Hücrelerin sarkoplazmasında miyoglobin denilen ve de-
mir içeren bir protein vardır.

84