Page 68 - Fen Lisesi Biyoloji 11 | 1.Ünite

Fen Lisesi Biyoloji 11. Sınıf

Kemiğin büyümesi gelişmesi üzerinde etkili olan hormon-
Hatırlatma ları “Denetleyici ve Düzenleyici Sistemler” konusunda gör-
düğünüzü hatırlamanız öğrenmenizi kolaylaştıracaktır.

Ayrıca büyüme ve gelişmede rol oynayan büyüme hormonu ve eşey-
sel hormonlar da kemik oluşumu ve gelişmesi üzerinde etkilidir. C vi-
tamini, kemik dokudaki kolajen liflerin üretimi için gereklidir. D vitamini,
kalsiyum ve fosforun bağırsaklarda emilimini ve kemiklere geçişini hız-
landırır. A vitamini, osteoblast ve osteoklastların etkileşimleri ve aktivi-
teleri için gereklidir. Eksikliğinde kemiklerin büyüme hızı yavaşlar. A, C
ve D vitamini bu sebeplerle kemik oluşumu ve gelişimi üzerinde etki-
lidir. Bireyin genetik özellikleri, dengeli beslenmesi ve hareketli yaşam
tarzı da kemiğin oluşumu ve gelişmesine etki eden faktörlerdendir.

1.2.1.2. Kıkırdak Doku

Memelilerin embriyonik dönemlerindeki ilk iskelet yapısı kıkırdak doku-
dan meydana gelir. Kıkırdak doku destek dokudur ve esnek bir yapıya
sahiptir. Başlangıçta kıkırdak dokudan oluşan iskelet yapısı, sonradan
minerallerin birikmesiyle zamanla sertleşerek kemik dokuya dönüşür.
Kıkırdak dokuda kan damarları bulunmaz. Hücrelerin beslenmesi doku
sıvısına sızmış olan besinlerle sağlanır. Kıkırdak doku hücrelerinin, me-
tabolizma hızları düşüktür. Dokuyu oluşturan hücrelere kondrosit, bu
hücrelerin arasındaki maddeye ise kondrin adı verilir. Kondrosit hücre-
leri, kondroblastların olgunlaşmasıyla meydana gelen küre veya oval
şekilli hücrelerdir. Bu hücreler bir kapsül içinde yer alır (Görsel 1.49).
Kapsül içinde birden fazla hücre varsa bu hücreler bir grup oluşturur
ve bu hücre grupları kondron olarak adlandırılır. Kondrin adı verilen
ara maddede, kolajen ve elastik yapılı lifler bulunur. İçeriğindeki liflerin
yapısına ve yoğunluğuna göre kıkırdak doku; hiyalin kıkırdak, elastik
kıkırdak ve fibröz kıkırdak olmak üzere üçe ayrılır:

Kondrin

Kapsül
Kondrosit

Görsel 1.49: Kıkırdak doku hücreleri

Hiyalin kıkırdak ara maddesi saydam görünümlü ve homojen yapılı-
dır. Kolajen lifler içerir. Embriyonik dönem iskeletini oluşturan ve ba-
sınçlara karşı dayanıklı olan kıkırdak çeşididir. Vücutta soluk borusu,
bronşlar, burun, kaburga uçları ve eklem başlarında bulunur.

Elastik kıkırdak; elastik lifler taşıyan, bükülebilir kıkırdak çeşididir. Ku-
lak kepçesi, kulak yolu, östaki borusu, epiglottis (gırtlak kapağı) elastik
kıkırdaktan oluşur.

Fibröz kıkırdak; ara maddesinde bol miktarda kolajen lif içeren, ba-
sınca en dayanıklı kıkırdak çeşididir. Omurlar arası disklerde, köprücük
kemiklerinin ekleminde, diz ekleminde ve kalça ekleminde bulunur.

82