Page 72 - Fen Lisesi Biyoloji 11 | 1.Ünite

Fen Lisesi Biyoloji 11. Sınıf

Oku-Yorum

Homeostatik Denge ve Böbrek
Hücre ve dokular, yaşamın ve vücut su kaybı, terlemeden bağımsız olarak pertansiyon hastası vardır. 240 mil-
sistemlerinin sürekliliği için organik gerçekleşir ve doğuştan ter bezleri yondan fazla insanda diyabet görül-
ve inorganik bileşenleri kullanır. Bu olmayan kişilerde bile görülür. Deri- mektedir. Diyabetik insanların %40
bileşenlerin besinler yoluyla yerine den difüzyon yoluyla günlük ortalama kadarında kronik böbrek hastalığı
konması gerekir. Homeostatik den- sıvı kaybı 300-400 ml’dir. Solunum (KBK) gelişir ve bu hastalarda kar-
genin sağlanması ve kararlı iç orta- yoluyla hissedilmeyen su kaybı gün- diyovasküler hastalık riski de artar.
mın sürdürülebilmesi buna bağlıdır. lük 300 ile 400 ml arasında değişir. Türkiye’de her altı kişiden birinde
İnsanlar normal şartlarda, solunum, Soğuk havalarda atmosferin su bu- kronik böbrek hastalığının (KBH) ol-
terleme, bağırsak hareketleri ve deri- harı basıncı neredeyse sıfıra düştüğü duğu belirtilmektedir. Türkiye Kro-
den difüzyon ile yaklaşık bir litre su için, hava sıcaklığı azaldıkça akciğer- nik Böbrek Hastalığı Yoğunluğunun
kaybeder. Deri yoluyla hissedilmeyen den su kaybı daha da artar. Böbrek- Araştırması (CREDIT) çalışmasında
ler ise kan plazmasını filtre ederek KBH’nın kadınlarda (%18,4), erkek-
vücudun ihtiyacına göre filtreleme lere (%12,8) oranla daha fazla gö-
Tablo 1.10: 2012 Verilerine Göre Türki-
ye’deki Böbrek Tedavisi Uygulanan Hasta işini istenen hızda gerçekleştirir rüldüğü, yaşla birlikte riskin belirgin
1
Sayıları (Kaynak: TND Böbrek Kayıt ve kanı temizler. Sağlıklı yetişkin bir şekilde arttığı, kırsal kesimler,
Sistemi Envanteri) bir insanın yağsız vücut kitlesinin Marmara ve Güneydoğu Anadolu
%65-70’ini su oluşturur. Vücut Bölgesi’nde yaşayanlarda KBH ris-
Sayı % suyu, hücre içi ve hücre dışında kinin daha fazla olduğu bildirilmiştir.
Hemodiyaliz 48900 79.28 bulunur. Vücut suyunun %35’i Beklenildiği üzere, yaşlanma ile KBH
hücre dışında bulunur. Bu su kan sıklığının giderek arttığı, 40 yaş altın-
Periton Diyalizi 4777 7.75 plazmasında ve hücreler arasında da %10’dan düşük olan yoğunluğun,
olmak üzere ikiye ayrılır. Ortalama 80 yaş üzerinde %50’nin üzerine
Transplantasyon 8000 12.97 70 kg ağırlığında bir kişide plazma çıktığı saptanmıştır. CREDIT çalış-
hacmi, vücut ağırlığı başına 39 ml/ masında KBH açısından risk oluştu-
Toplam 61677 100.00
kg’dir ve toplam plazma hacmi 3 ran bu hastalıkla birlikte seyreden
litre kadardır. hastalıkların durumlarının sıklıkları da
Günlük su ihtiyacını birçok etken incelenmiştir. Hipertansiyon %32.7,
Tablo 1.11: Türkiye’de Böbrek Transplan- belirler. Erişkinler, besinlerin kilo- Diyabetes mellitus %12.7, obezite
tasyon Sayıları ve Oranları (Kaynak: TND kalorisi başına yaklaşık 1 ml suya %20.1, karın bölgesinde yağlanma
Böbrek Kayıt Sistemi Envanteri) ihtiyaç duyar, bebeklerin ihtiyacı %32.1, metabolik bozukluklar %3.3,
Yıllar 2002 2006 2009 2012 ise 1,5 ml kadardır. Sıvı kaybı; aşı- dislipidemi (kandaki yağ bozukluğu
rı terleme, kusma, ishal veya ağır hastalığı) %76.3 ve aktif sigara kulla-
yanıklar sonucunda oluşabilir. Sıvı nımı %35.2 oranlarında saptanmıştır
Toplam 550 929 2362 2903 fazlalığı ise, böbrek veya kalp yet- (Tablo 1.12).
sayı mezliği gibi, su ve sodyumun nor- Böbrek yetmezliğinin tedavisinde
mal atılımını etkileyen hastalıklarda ağırlıklı olarak üç yöntem öne çık-
Kadavra 34 27 18 18 gerçekleşir. 2 maktadır. Bunlar hemodiyaliz, periton
oranı (%) Dünyada bir milyar civarında hi- (karın) diyalizi, transplantasyondur
(nakil) (Tablo 1.10).
Ülkemizde böbrek nakillerinin büyük
Tablo 1.12: Türkiye’de Diyalize Yeni Başlayan Hastalarda Etyolojik (Nedenler
Bilimi) Değişimi (Kaynak: TND (Türk Nefroloji Derneği) Böbrek Kayıt Sistemi bölümü canlı vericiden yapılmaktadır.
Envanteri) Kadavradan böbrek nakli oranında
son yıllarda azalma dikkati çekmek-
Yıllar 1995 2000 2006 2012 tedir. Buna neden olan önemli faktör-
lerden birisi ülkemizde beyin ölümü
Hastalık Türü
bildirim sayısının ve bağış oranının
Diabetes mellitus 15.3 15.8 28.9 36.6 yetersiz oluşudur. Örneğin, 2011 yı-
lında ülkemizde toplam 1.319 beyin
ölümü bildirimi yapılmış ve bunların
Hipertansiyon/Nefroskleroz 9.2 15.2 23.3 27.4 sadece %25’inden organ bağış izni
(Böbrek atardamarının alınmıştır. Nüfusu 75 milyonu aşan
bozulmasına bağlı hastalık) ülkemizde beyin ölümü bildirim sayısı
üzerinden bağış oranı, Batı ülkeleri-
Glomerülonefrit (Nefronların 28.1 22.8 6.6 7.3 nin oldukça gerisindedir (Tablo 1.11).
iltihaplanması) Yapılan çalışmalar, diyaliz hasta-
larında ölüm oranlarının genel po-

194