Page 75 - Fen Lisesi Biyoloji 11 | 1.Ünite

Bölüm 6 Üriner Sistem

Böbrek, omurganın iki yanında, karın boşluğunun arka duvarında, bel
hizasında yer alan bir çift boşaltım organıdır. Her iki böbreğin üst uç-
larında piramit şeklinde endokrin bez olan böbrek üstü bezleri yer
alır. Her böbrekten birer üreter çıkar ve idrar kesesine bağlanır. İdrar
kesesinden çıkan kanala da üretra denir. Dişilerde boşaltım ve üreme
kanalı açıklığı birbirinden ayrıdır, erkeklerde ise bu kanal açıklığı birle-
şiktir.

1.6.1. Böbreğin Yapısı

Böbreklerin üzeri ince bir zarla çevrilidir. Zarın dışında bir yağ kitlesi
Bilgi Notu
bulunmaktadır. Kan, aorttan gelerek doğrudan böbreğin ortadaki çu-
kur kısmından böbrek atardamarı yoluyla böbreğe girer. Böbrek atar- Böbrek atardamarı, metabolik atık-
damarı, böbreğin iç ve dış kısımlarına kan götüren dallanmalar yapar. lar bakımından kirli, oksijen yönüyle
temiz kan taşır ve kanı böbreğe getirir.
Böbrek toplardamarı ise, metabolik
Boyuna kesilerek incelendiğinde böbreğin dört tabakadan oluştuğu ürünler yönüyle temiz, karbondioksit
görülür. En üstte bağ doku yapısında zar bulunur. Kabuk (korteks) ta- bakımından kirli kan taşır.
bakasında Malpighi cisimcikleri yer alır. Malpigi cisimcikleri glome-
rulus ve Bowman kapsülünden oluşur. Öz bölgesi (medulla), Malpig-
hi cisimciklerinden çıkan boşaltım kanallarını içerir. Böbreğin çukur ve
en iç kısmında yer alan boşluk havuzcuk (pelvis) adını alır ve Malpighi
piramitlerinden süzülerek gelen idrar burada toplanır. Toplanan idrar
üreter yoluyla böbrekten çıkarak mesaneye gider.

Böbreğin işlevsel ve en küçük yapısal birimi nefrondur (Görsel 1.106).
İnsanda her böbrek yaklaşık 1 milyon nefron içermektedir. Nefronda
üç tip olay gerçekleşir: Süzülme, geri emilim ve salgılama.

Bowman İdrar toplama Glomerulus
Atardamar kapsülü kanalı
Distal tüp

Proksimal
tüp

Toplardamar

Henle kulpu

Boşaltım tüplerini
saran kılcallar

Görsel 1.106: Nefronun yapısı

Her nefron, Malpighi cisimciği ve boşaltım tüplerinden oluşmuştur.
Malpighi cisimciği, kılcal damar yumağı glomerulus ve yassı epitel
hücrelerden oluşmuş Bowman kapsülünden oluşmaktadır.

197