Page 78 - Fen Lisesi Biyoloji 11 | 1.Ünite

Fen Lisesi Biyoloji 11. Sınıf

Distal tüp, Henle kulpundan sonraki tüptür. Proksimal tüpteki hüc-
Bilgi Notu
relerden daha kısa olan hücreleri belirgin sitoplazmik uzantı içermez.
Salgılama: Glomerulustan Bowman Geri emilim ve salgılama olayları gerçekleşir. Distal tüpün iki tip hüc-
kapsülüne süzülmemiş zararlı madde- resi vardır. Birinci tip hücresi hipofiz bezinden salgılanan ADH etkisiyle
ler, fazla iyonlar gibi atıkların vücut suyun geri emilimini ve böbrek üstü bezlerden salgılanan aldosteron
sıvılarından alınarak boşaltım tüpleri- + +
ne (proksimal ve distal tüpler, Henle hormonu etkisiyle Na un geri emilimini K un atılmasını sağlar. İkinci
+
-
kulpu) bırakılmasıdır. tip hücresi, H iyonu salgılayıp HCO i geri emerek pH dengesinin
3
ayarlanmasını sağlar (Görsel 1.111).

(a) (b) (c) (ç)
Görsel 1.111: Distal tüpün ilk kısmı(a) ve hücre yapısı (b); son kısmı (c)
ve hücre yapısı (ç)

UYARI ! Her glomerulustan çıkan götürücü atardamar farklı nefronlara kan
sağlayan çok sayıda kılcal damara ayrılır. Bu sayede her nefron sa-
dece kendine ait götürücü atardamardan kan almamış olur.

İdrar toplama kanalı, epitel hücreleri az mitokondri içeren düz yüzeyli
hücrelerdir. ADH hormonu etkisiyle suyun geri emilimi devam eder.
Süzüntüdeki ürenin bir kısmı burada geri emilir. Sodyumun geri emili-
mi aktif taşımayla burada tamamlanır (Görsel 1.112).

(a) (b)
Görsel 1.112: İdrar toplama kanalının nefrondaki yeri (a) ve hücreleri (b)

1.6.2. Nefronun İşlevi ve İdrar Oluşumu

Kanda yer alan çeşitli maddelerden idrar oluşumu sırasında nefron-
larda süzülme, geri emilme ve salgılama adı verilen üç işlem ger-
çekleşir. Bu işlemlerin her biri, vücudun ihtiyaçlarına göre düzenlenir.
Bilgi Notu
Örneğin vücutta fazla miktarda sodyum olduğu zaman sodyumun az
Süzülme: Süzülme hızının yüksek
olmasının avantajı, vücut sıvılarının bir kısmı geri emilerek idrarla atılır. Böylece fazla sodyum vücuttan
her gün defalarca böbrek tarafından uzaklaştırılmış olur.
filtre edilmesini sağlamaktır. Bütün
kan plazma hacminin 3 litre, süzül- Süzülme
menin ise 180 litre/gün olması demek
böbreklerin her gün bütün plazmayı Süzülme, kan basıncı ve difüzyon etkisi ile kan plazmasındaki küçük
60 kez işlemden geçirdiğini gösterir. moleküllerin glomerulus kılcallarından Bowman kapsülüne geçme-
Bu sayede böbrekler, vücut sıvılarının sidir. İdrar oluşumu bu olayla başlar. Süzüntüde glikoz, amino asit,
hacmini ve bileşimini kontrol altında vitaminler, mineraller ve tuzlar, su, azotlu (üre, ürik asit, kreatin, NH )
tutar. 3
atıklar bulunur.

200