Page 81 - Fen Lisesi Biyoloji 11 | 1.Ünite

Bölüm 6 Üriner Sistem

9. sınıf biyoloji dersi “Hücre Zarında Madde Taşınması” ko-
Hatırlatma nusundaki difüzyon, ozmoz, aktif taşıma, hipotonik, izotonik
ve hipertonik kavramlarını hatırlamanız öğrenmenizi kolay-
laştıracaktır.

Salgılama (Sekresyon)

Penisilin gibi bazı ilaçlar, besin yoluyla alınan gıda boyaları ve zehirli
+
+
maddeler, NH , H iyonu gibi maddeler salgılanarak atılır. H iyonunun
3
süzüntüye salgılanması, idrar pH’sini düşürerek asitliğini arttırır.
+
Proksimal tüp hücreleri, tüp boşluğuna H iyonları salgılar. Aynı za-
manda H iyonlarını yakalayıp tampon görevi görmesi için sentezlediği
+
amonyağı (NH ) aynı yere salgılar. Amonyak, H iyonlarını yakalayıp
+
3
amonyum (NH ) hâline gelir. Süzüntünün asitliği arttıkça daha fazla
4
NH salgılanır. İlaçlar, metabolizma son ürünleri, toksinler tüpe verile-
3
rek kanın bu maddelerden temizlenmesi sağlanır.
Distal tüpteki süzüntüye, salgılama yöntemiyle bazı ilaçlar, metabo-
lik atıklar gibi çeşitli maddeler geçer ve bu maddeler idrarla vücuttan
uzaklaştırılır. Bu bölüm üreye geçirgen değildir. Buraya ulaşan süzüntü
toplama kanalına geçer (Görsel 1.113).

Proksimal tüp Distal tüp
- -
HCO 3 Besin
Kabuk NaCl H 2 O K + NaCl H 2 O HCO 3

H + NH 3 K + H +
Henle kulpunun Henle kulpunun
inen kolu çıkan kolu
Süzüntü: NaCl Toplama
H O, H O kanalı
2
2
Tuzlar (NaCl ve diğerleri), NaCl
HCO , -
3
Üre,
Glikoz,
Amino asit, NaCl
Bazı ilaçlar. Üre
Öz H O
2
Aktif taşıma
Pasif taşıma

Görsel 1.113: Nefronda süzülme, geri emilim ve salgılama olayları

Bir çift böbrekten günde yaklaşık 1600 litre kan geçer. Bu, vücuttaki Araştıralım-Paylaşalım
toplam kan miktarının 300 katıdır. Nefronlar ve toplama kanalları baş- Kan basıncını yükselten nedenleri araş-
langıçtaki süzüntünün yaklaşık 180 litresini işler. Glikoz, amino asit, tırarak boşaltım ve dolaşım sistemi
vitaminler ve diğer organik besin maddelerinin neredeyse tamamı, su- üzerindeki etkilerini sunum hâline ge-
yun %99’u geri emilir. Oluşan günlük idrar 1,5 litre kadardır. Süzüntü, tirip sınıfta arkadaşlarınızla paylaşınız.
toplama kanalından çıktıktan sonra böbreğin havuzcuk bölgesinde
idrar olarak toplanır. Buradaki idrar, yoğun ve kana oranla hipertonik-
tir. Buradan üreter ile idrar kesesine (mesane) iletilir. Mesane otonom
sinirler tarafından kontrol edilir. İdrar kesesindeki idrar miktarı, belirli
bir değere ulaşınca üretrayla dışarı atılır.

203