Page 83 - Fen Lisesi Biyoloji 11 | 1.Ünite

Bölüm 6 Üriner Sistem

Deniz suyu yutan bir insanın yuttuğu su miktarı belli bir değerin üze-
rinde ise hücreler su kaybeder ve ölür. Böbreklerimiz yaklaşık %2
oranında tuz atabilir. Deniz suyundaki tuz oranı %3, kandaki tuz
oranı ise %1’dir. Bu durumda alınan tuz miktarı fazla olduğundan
hücrelerdeki ve hücreler arasındaki su, kana geçer. Kanın hacmi ve
basıncı artar. Oransal olarak deniz suyunun her litresi için dokular
0,5 litre oranında su kaybeder. Bu durum bireyin ölümüne yol açar.

3. pH değerinin düzenlenmesi: İnsan kanının pH’si 7,4’tür. Bu değer-
deki küçük sapmalar ölüme neden olabildiğinden bu değerin sabit
tutulması görevini, böbrek ve akciğerler üstlenmiştir.

Kanın pH’si değiştiğinde böbreklerden H , NH gibi tampon madde-
+
3
ler salgılanarak pH dengesinin normale dönmesi sağlanır.
Protein metabolizması sırasında oluşan sülfürik asit ve fosforik asit
gibi asitler sadece böbrekler tarafından vücuttan uzaklaştırılır.

4. Metabolik atıkların uzaklaştırılması: Proteinlerin yıkımı ile açığa
çıkan üre, nükleik asitlerin yıkımı ile açığa çıkan ürik asit ve kasta
kreatin fosfatın yıkımı ile oluşan kreatininin vücuttan uzaklaştırılma-
sı böbrekler sayesinde olur.

Ayrıca yaşlı alyuvarların yıkım ürünleri (bilirübin) ve bazı toksik mad-
deler de böbrekler aracılığı ile vücuttan uzaklaştırılır.

5. Zararlı kimyasalların vücuttan uzaklaştırılması: Yabancı kimya-
sal madde olan ilaçlar, gıda boyanmasında ve korunmasında kulla-
nılan katkı maddeleri ve tarım ilaçları böbrekler yardımıyla vücuttan
uzaklaştırılır.
Bilgi Notu
6. Alyuvar yapımı: Böbrek epitel hücreleri eritropoietin hormonu sal- Eritropoietin, salınımının esas uya-
gılar. Bu hormon, kemik iliğini etkileyerek alyuvar yapımını sağlar. rıcısı vücuttaki oksijen yetersizliğidir.
Eritropoietinin yaklaşık %85’i böbreklerden, %15’i karaciğerden Ancak androjenler de eritropoietin sa-
dolaşıma verilir. Böbrek rahatsızlıkları esnasında karaciğer, eritro- lınımını uyarır.
poietin ihtiyacını karşılayamaz. Bu durum kansızlık (anemi) gelişi-
mine neden olur.

7. Glikoz sentezi: Uzun süren açlık durumunda böbrekler amino asit
ve diğer bazı öncül maddelerden glikoz üreterek kana verir. Uzun
süreli açlıklarda kana verilen glikozun verimi, karaciğerin kana ver-
diği glikoz verimine yakındır.

8. Atardamar basıncının düzenlenmesi: Böbrekler değişken miktar-
larda su ve sodyumu atarak uzun süreli kan basıncının düzenlen-
mesinde etkin rol oynar.

9. İnaktif D vitamininin, aktif D vitaminine dönüştürülmesi: Besin- Araştıralım-Paylaşalım
lerden alınan ya da güneş ışınları yardımıyla deride sentezlenen Hastanelerde yaptırılan tam idrar tahlili
inaktif D vitamini, karaciğerin ardından böbreklerde aktif D vitami- örneği üzerinden böbreğin insan vücu-
nine dönüştürülür. Aktif D vitamini kemiklerde kalsiyum birikimi ve dunun sağlığı ile ilgili etkilerini sınıfta
sindirim kanalında kalsiyum emilimi için gereklidir. arkadaşlarınızla tartışınız.

UYARI ! Böbrekte ADH ve aldosteron hormonlarının etkisi homeostaziye

katkı sağlar.

205