Page 94 - Fen Lisesi Biyoloji 11 | 1.Ünite

Fen Lisesi Biyoloji 11. Sınıf

Oku-Yorum

Polikistik Over Sendromu (PCOS) ve Rahim Ağzı Kanseri

Toplumların ekonomik ve endüstriyel Özellikle 35-55 yaşları arasındaki ka-
olarak gelişmesi, çeşitli sosyal ve kül- dınların risk grubunda bulunmasının
türel faktörlerdeki değişimler, kadın- yanında cinsel yönden aktif olunan
ların biyolojik avantajlarının ön plana diğer yaşlarda da risk devam eder. Bu
çıkmasını sağlamıştır. Örneğin enfek- yüzden bu kanser türünü belirlemek
siyon hastalıklarına yakalanma riski için yapılan tetkiklerin düzenli yaptı-
ve doğum sırasında anne ölümleri rılması önerilmektedir. Cinsel ilişkile-
endüstrileşmiş toplumlarda oldukça rin genç yaşta başlaması, çok sayıda
azalmıştır. Bu da kadınların erkekler- cinsel partner, korunma yöntemleri-
den daha uzun ve genellikle de daha nin kullanılmaması, sigara, AIDS vi-
sağlıklı yaşamalarını sağlamıştır. Ya- rüsleri, bazı mantar enfeksiyonları
şam süreci boyunca hem kadın hem [Chlamydia (Klamidya) enfeksiyonu],
de erkekler cinsiyete özel hastalıklar kalıtım, yetersiz beslenme, uzun süre
açısından risk taşımaktadır(Tablo doğum kontrol hapı kullanılması ser-
1.13).Örneğin yalnızca kadınlar rahim zenli çalışması bazı hastalıklar ta- viks kanserine zemin hazırlamaktadır.
ağzı ve meme kanseri için tarama- rafından engellenir. Bu hastalıklar Rahim ağzı kanseri olan kadınların
ya ihtiyaç duyarlar. Prostat ve testis sağlıklı yumurta oluşumunu ve âdet dokularının tamamında insan Papil-
kanseri ise sadece erkeklerde gelişe- döngülerini engelleyerek döllenme loma virüsü (HPV) adında cinsel yol-
bilir. Ancak kadın ve erkeğin üreme olasılığını azaltmakta ve normal yol- la bulaşan virüs tespit edilmiştir. Bu
ile ilgili hastalık yükleri incelendiğin- larla bebek sahibi olmayı zorlaştır- virüse karşı günümüzde geliştirilen
de, kadınlar üreme sağlığı sorunlarını maktadır. Polikistik over sendromu aşıların etkili olduğu kabul edilmek-
erkeklerden çok daha fazla yaşarlar (PCOS), kadınlarda çok sık görülen tedir. Rahim ağzı kanserlerinin, HPV
ve bu duyarlılık üreme döneminde ve hormonların etkisiyle ortaya çıkan ve “pap smear (pap simir) testi” ya-
(15-49 yaş) daha da artar. Kadındaki bir rahatsızlıktır. Bu rahatsızlıkta, bü- pılarak erken tanısı konulabilir. Erken
üreme sağlığı yükü erkeğin yükünün yümüş yumurtalıkların yüzeyinde çok tanı, hastalığın ilerlemeden önlenip
3 katıdır. Esasen üreme sağlığı ile il- sayıda kist görülür. En yaygın belirti- tedavi sürecini kolaylaştırması için
gili her iki cinsiyetin yaşa göre üreme leri; düzensiz âdet periyotları, akne, önemlidir. Bu testlerin belirli aralıklar-
sağlığı hizmet gereksinimi de farklılık obezite, tüylenme, özellikle bel çev- la tekrarlanması gerekir. Rahim ağzı
göstermektedir. Yeni nesillerin sağlıklı resinde kalınlaşma şeklinde kilo alma kanserinin ilk ve en önemli belirtile-
birey olarak dünyaya gelmeleri, bü- ya da ergenlikte âdet görememedir. rinden bazıları; âdet arası veya cinsel
yütülüp yetiştirilmeleri annenin, kadı- Kesin sebebi bilinmeyen polikistik ilişki sonrası görülen küçük kana-
nın sağlıklı yapısına bağlıdır. 1 over sendromu, gebe kalmayı da zor- malar, anormal akıntı veya menopoz
Dişi üreme sisteminin sağlıklı ve dü- laştırır. Bu vakalarda hormonal bo- sonrası kanamalardır.
zukluk nedeniyle gelişen androjen Pap smear testi, basit ve ağrısız bir
fazlalığı, erkek tipi saç dökülmeleri, testtir. Âdet dönemi sırasında yapıla-
Tablo 1.13: Dünyada Üreme Sağlığı yüzde ve vücutta kıllanmada artış ve
Sorunları (Kaynak: Dünya Sağlık Örgütü, sivilce oluşumuna neden olur. Poli- mayıp, son âdet döneminden 10-20
Family & Reproductive Health) gün sonra yapılır. Serviks ve vajina-
kistik over tanısı, ultrasonla yumur- dan toplanan hücreler lama doğru-
Sorun Boyutu/yıl talıklarda görülen kistlerin yanında dan yayılarak test için laboratuvara
Anne Ölümleri 585 bin âdet düzensizlikleri, tüylenme vb gönderilir. Pap smear testi, kanser ol-
Ciddi Anne Hastalıkları 20 milyon şikâyetler duruma eşlik ettiği za- madan önceki durumları belirlemeye
man konulabilir. Nedenleri arasında yardımcı olur. Testte anormal hücre-
Erken Bebek Ölümü 7.2 milyon insülin direnci, hafif iltihap durumla- ler görülürse doktor, HPV testi veya
HIV/AIDS’li Yetişkin 20.1 milyon rı, kalıtım, anne karnında androjen yakından muayene önerebilir. HPV
Yeni HIV Enfeksiyonu 2.75 milyon hormonlara maruz kalmak bulunur. testi, bu anormal hücrelerde yüksek
Vakası Polikistik over sendromlu hastala- riskli HPV varlığını araştırır. Böyle-
rın, aynı zamanda obez ise yüksek ce serviks kanseri riski belirlenir. Bu
Sağlıksız Koşullarda 20 milyon tansiyon ve kolesterol düzeyleri, ka- test, pap smear testinden sonra takip
Düşük Vakaları raciğerde yağlanma, tip 2 diyabet, amaçlı da yapılabilir. 2
Tedavi Edilebilir Cinsel 333 milyon uyku apnesi sendromu, anormal ra- (Kaynak: 1. https://sbu.saglik.gov.tr/Eku-
Yolla Bulaşan Hastalık him kanamaları, rahim ağzı kanseri tuphane/kitaplar/açsap40.pdf
Vakası hastalıklarına yakalanma olasılılıkları 2. http://www.turkpath.org.tr/files/serviks,
Yayılmacı Rahim Ağzı 2 milyon artar. http://kanser.gov.tr/Dosya/afis/RahimAg-
ziKanseriBrosur2015.pdf,
Kanserli Kadın Rahim ağzı kanseri (serviks kanseri) http://old.neu.edu.tr/docs/tup_bebek_
Yeni Rahim Ağzı 450 bin de dişi üreme sistemini tehdit eden pdf/polikistik_over_sendromu.pdf, düzen-
ve tüm dünyadaki kadınlarda sık
Vakası görülen kanser türlerinden biridir. lenmiştir. Erişim Tarihi: 14.11.2017

216