Page 99 - Fen Lisesi Biyoloji 11 | 1.Ünite

Bölüm 7 Üreme Sistemi ve Embriyonik Gelişim

Korpus Luteum Evresi: LH, parçalanan folikülün sarı yağ damlacık-
ları ile kaplanmasını sağlar. Folikülün bu hâline korpus luteum denir
[Görsel 1.118, (ç)]. LH’nin korpus luteumu uyarmasıyla bu yapı, östro-
jen ve progesteron salgılar. Artan östrojen ve progesteron hormonları
miktarı, negatif geri bildirimle, LH ve FSH salgılarının azaltılmasına ne-
den olur. Böylelikle gebelik varsa bu hormonların miktarının azalması
yeni bir yumurtanın oluşumunu engeller.

Östrojen ve progesteron hormonları, rahimdeki kan damarlarının ge-
nişlemesini ve buradaki bezlerin büyümesini uyarır. Böylece rahim,
olası bir gebelikte embriyonun tutunup gelişmesi için hazır hâle getiri-
lir. Korpus luteum evresi 10-14 gün sürer.

Yumurta, yumurta kanalında sperm tarafından döllenmişse korpus lu- Araştıralım-Paylaşalım
teumdan salgılanan progesteron hormonu sayesinde kılcal damarlarla Sağlık sorunları nedeniyle otuzlu yaş-
zenginleştirilmiş rahme gömülür.
larda iken ovaryumu ve uterusu alınmış
bir kadının yaşayabileceği diğer sağlık
Gebeliğin devamı için korpus luteum bozulduktan sonra, progesteron sorunları nelerdir? Araştırma sonuçla-
salgılama görevini 5. aydan itibaren plasenta üstlenir. 5. aya kadar rınızı sınıfta paylaşınız.
korpus luteumun bozulmamasını sağlayan insan koryonik gonadot-
ropin (hCG) hormonu, insanda gebeliğin tespitinde de kullanılır.

Gebelik boyunca GnRH, östrojen ve progesteron hormonları yük-
UYARI ! sek iken FSH ve LH hormonları düşük seviyededir. Bu yüzden ge-
belik boyunca yeni yumurta yapımı (folikül evresi) ve yumurtlama
(ovulasyon) evreleri gözlenmez.

Gebelik başlayınca hipofizin ön lobundan salgılanan prolaktin (LTH)
hormonu, bebek doğduğunda sütün hazır olması için süt bezlerinin
gelişimini sağlar ve hamilelik boyunca annenin metabolizmasının dü-
zenlenmesine katkı sağlar.

Doğum yaklaşınca hipofizin arka lobundan salgılanan oksitosin hor-
monu rahim (uterus) kaslarının kasılmasını sağlayarak doğum sancısını
başlatır ve doğumla birlikte sütün, süt kanallarına dolmasını sağlar.

Yumurtalıklarda östrojen salgısı önemlidir. Hipotiroidizm gibi çeşitli
hastalıklara bağlı olarak östrojen salgısı yetersizliği menstrual dön-
günün sağlıklı bir şekilde gerçekleşmesini engeller. Menstrual döngü
uzun aralıklarla gerçekleşebilir ya da tamamen kesilebilir. Bu durum,
östrojen ve LH hormonlarının birbirlerinin geri bildirim mekanizması
yoluyla etkileyememesine neden olur. Böylece ovulasyonun gerçek-
leşmesi engellenmiş olur.

Menstrüasyon Evresi: Yumurta döllenmezse (gebelik yoksa) kor-
pus luteum parçalanır (Görsel 1.119). Düşen östrojen ve progesteron
seviyeleri, FSH ve LH üzerindeki negatif geri bildirimi kaldırarak bu
hormonların yeni bir döngü başlatmalarını sağlar. Bozulan korpus lu-
teumdan salgılanan hormon miktarındaki düşme, kalınlaşan endomet-
riyumun kan damarlarının daralmasını sağlar. Kan dolaşımı azalan ra-
him duvarının parçalanmasıyla döllenmemiş yumurta, bir miktar doku
parçası ve kan ile birlikte vücut dışına atılır. Buna menstrüasyon (âdet
kanaması) denir ve genellikle birkaç gün sürer.

Âdet kanaması başlayınca, aynı zamanda yumurtalıkta bulunan folikül
de olgunlaşmaya başlar. Dolayısıyla yeni bir menstrual döngü başla-
mış olur.

221