Page 98 - Fen Lisesi Biyoloji 11 | 1.Ünite

Fen Lisesi Biyoloji 11. Sınıf

Menstrual Döngü

Dişilerde GnRH, FSH, LH, östrojen ve progesteron hormonları; yumur-
talıktaki folikül büyümesi, yumurta oluşumu, ovulasyon ve embriyoyu
taşıyacak olan rahim duvarı kalınlığını düzenleme olaylarını gerçekleş-
tiren, menstrual döngünün ortaya çıkmasını sağlar. Döngüde folikül,
ovulasyon, korpus luteum, menstrüasyon evreleri gerçekleşir. Menst-
rual döngü ortalama 28 gün sürer.

Folikül Evresi: Dişilerde ergenlik dönemiyle birlikte hipotalamustan
GnRH salgılanır, hipofizin ön lobunu etkileyerek buradan folikül uya-
rıcı hormon (FSH) ve lüteinleştirici hormonun (LH) daha fazla salgı-
lanması sağlanır. Yumurtalıklarda çok sayıda folikül hücresi bulunur.
Folikül içindeki hücre, birincil oosit (2n) hâlindedir [Görsel 1.118, (a)].
Her ay folikül hücrelerinden biri, FSH ve LH hormonlarının etkisiyle
olgunlaşmaya başlar. Olgunlaşan foliküldeki yumurta hücresi ikincil
oosit (n) aşamasındadır [Görsel 1.118, (b)]. Foliküllerden dişi eşey hor-
monları olan östrojen ve progesteron salgılanır.

Östrojen hormonu yumurta kanalının, ovaryumun ve döl yatağının
(uterus) büyüyüp gelişmesini uyarır. Dişiler için ikincil eşey karakterleri
olan kılların çıkması, kalçanın genişlemesi, göğüslerin büyümesi gibi
özelliklerin kazanılması sağlanır. Olgunlaşan foliküllerden salgılanan
çok miktardaki östrojen, rahim iç duvarının (endometriyumun) kalın-
laşmasını sağlar. Progesteron ise döl yatağını, embriyonun tutunup
gelişebilmesi için uygun hâle getirir. Bu evre 10-14 gün sürer.
Foliküllerin içinde gelişmekte
olan birincil oosit (a)

İkincil
oosit (b)

Korpus
luteum (ç) Ovulasyonla
atılmış
ikincil oosit (c)
Görsel 1.118: Menstrual döngü boyunca ovaryumda görülen değişimler

Ovulasyon Evresi: LH, olgunlaşan folikülün parçalanmasını ve yu-
murtanın (ikincil oosit) ovaryumdan atılmasını sağlar [Görsel 1.118,
(c)]. İkincil oosit, kirpikli huni tarafından tutulup yumurta kanalına ak-
tarılır. Bu olaya ovulasyon (yumurtlama) denir. Ovulasyon 1-2 gün sü-
rer. Yumurta, yumurta kanalında (fallopi tüpünde) spermle karşılaşırsa
döllenme olur.
UYARI ! Ovulasyondan 12-24 saat içinde yumurta döllenme özelliğini kay-

beder.

220