Page 96 - Fen Lisesi Biyoloji 11 | 1.Ünite

Fen Lisesi Biyoloji 11. Sınıf

Yumurtalıklar (Ovaryumlar); karın boşluğunun alt kısmında, döl
Bilgi Notu
yatağının iki yanında yer alan bir çift organdır. Bağ doku ve kaslarla
Folikül: Yumurtalıklarda bulunan ve bağlanıp, yerinde tutulurlar. Her iki yumurtalıkta foliküller yer alır. Fo-
östrojen salgılayan yapıdır. Yeni doğan liküllerde, oosit denen kısmen gelişmiş yumurta hücresi ve yumurtayı
kız bebeklerde her iki yumurtalıkta çevreleyen destek hücreleri yer alır. Destek hücreleri, yumurtanın olu-
yaklaşık 1-2 milyon folikül bulunurken
ergenlikle menopoz arasında 500 kadar şumu ve gelişimi sırasında yumurta hücresini beslemek ve korumakla
folikül tam olarak olgunlaşabilir. görevlidir.
Mayoz bölünme ile her ay genellikle bir yumurtalıktaki foliküllerden bi-
rinde mayozla, yumurta hücresi üretilir (oogenez). Yumurtalıklar ayrıca
östrojen ve progesteron adı verilen eşey hormonlarını salgılamakla
görevlidir. Östrojen ve progesteron steroit yapılı hormonlardır.

Yumurta kanalları (Fallopi tüpleri, Ovidukt), rahimden yumurtalık-
lara uzanan bir çift tüptür. Yumurtalıklara yakın olan ucu kirpikli huni
şeklindedir. Diğer ucu ise rahim boşluğuna açılır. Kirpikli huni bölümü,
yumurtalıklardaki folikülde olgunlaşan ve serbest bırakılan yumurtayı
iç yüzeyindeki silli epitel hücrelerinin yardımıyla yakalayıp rahme iletir.

Yumurta kanalında, yumurtanın spermle karşılaşması hâlinde döllen-
me gerçekleşir. Döllenme sonucu oluşan zigot, ilk bölünmelerini yu-
murta kanalında gerçekleştirir.

Döllenmiş yumurtanın, yumurta kanalında gelişimini sürdürmesine
dış gebelik denir. Bu durumdaki gebelik devam ederse yumurta
UYARI ! kanalını yırtarak ciddi iç kanamalara neden olabilir. Doğumsal bak-
teri enfeksiyonları ve cinsel yolla bulaşan hastalıklar, yumurta kana-
lında zedelenmeye yol açarak dış gebelik olasılığını artırabilir.

Döl yatağı (Rahim, Uterus); karın bölgesinin alt tarafında, idrar kese-
sinin arkasına yerleşmiş kalın duvarlı, kaslı bir organdır. Döl yatağı, iç
kısmını döşeyen epitel tabakası ve kan damarı içerir. Epitel tabakası
bol miktarda mukus salgılar. En içteki bu tabaka endometriyum ola-
rak adlandırılır. Âdet döngüsünde hormonların etkisiyle endometriyum
kalınlığı artar. Buradaki hücreler mitoz bölünmeler geçirerek bu taba-
kayı kalınlaştırıp embriyo gelişimi için hazırlar.

Embriyo, gelişiminin 2-4. haftaları arasında endometriyumdan besle-
nir. Daha sonra besin ve oksijen ihtiyacını, gelişen plasenta aracılığıyla
anne kanından karşılar.

Serviks, rahimin vajinayla birleştiği rahim ağzı açıklığıdır.

Vajina; döllenmemiş yumurtanın dışarı atılmasını, çiftleşme sırasında
spermlerin dişi vücuduna bırakılmasını sağlayan dişi üreme sisteminin
dışa açılan bölümüdür. Aynı zamanda doğumun gerçekleşmesini sağ-
layan açıklıktır.

UYARI ! Vajina, idrar kanalı (üretra) ile bağlantılı değildir. Bu yüzden dişilerde
döllenmemiş yumurta ve idrar ayrı açıklıktan dışarı atılır.

Vajinanın sağlığı dişi üreme sistemi için önemlidir. Birçok mikroorga-
nizmaya karşı koruma ortamı sağlayan asidik bir pH’ye sahiptir. Asi-
dik ortamın sabun gibi temizlik maddeleri nedeniyle bozulması birçok
hastalığa neden olur.

218