Page 103 - Fen Lisesi Biyoloji 11 | 1.Ünite

Bölüm 7 Üreme Sistemi ve Embriyonik Gelişim

Sperm hareketli hücredir. Baş, orta kısım ve kuyruk olmak üzere üç
bölümden oluşur. Baş kısmında n= 23 (22+X veya 22+Y) kromozomlu
çekirdek bulunur. Akrozom, spermin yumurta zarını eriterek döllen-
meyi gerçekleştirebilmesi için gerekli olan sindirim enzimlerini içeren
lizozom benzeri bir organeldir. Spermin orta kısmı ATP üretimi için çok
sayıda mitokondri içeren bir kılıf ile sarılıdır. Üretilen ATP’nin çoğu,
kuyruk tarafından kullanılarak hareket sağlanır.
Mitokondriler
Sentriyoller
Çekirdek
Akrozom

Baş Orta kısım Kuyruk
Görsel 1.122: Sperm hücresinin yapısı
UYARI ! Spermatogenez, vücut içindeki sıcaklıktan daha düşük sıcaklık ge-

0
rektirir. Skrotumda testisler yaklaşık olarak 32 C’de tutulur.
Erkek Üreme Sistemini Kontrol Eden Hormonlar
Erkek üreme sistemi, hipotalamustan salınan GnRH’nin (gonadotropin
salgılatıcı hormon) hipofizin ön lobunu uyarmasıyla buradan salınan
FSH ve LH hormonları ile kontrol edilir. FSH spermatogenezi başlatır,
testislerde sertoli hücrelerini uyarır. Sertoli hücreleri spermleri besler.
LH ise leydig hücrelerini uyararak buradan testosteron hormonu sal-
gılanmasını sağlar. Ergenlikte testosteron miktarının artmasıyla ikincil
erkeklik özelliklerinin (sesin kalınlaşması, vücutta kıllanma, kas kütle-
sinin artması, karşı cinse ilginin artması vb.) ortaya çıkması ve korun-
ması sağlanır. Testosteron ayrıca sperm üretiminin ergenlikten itibaren
sürekliliğini sağlar.

FSH ve LH hormonları miktarı, negatif geri bildirim sistemi ile kontrol
edilir. Kandaki testosteron artışı negatif geri bildirimle, hipotalamusu
ve hipofizin ön lobunu uyarır. Bu uyarı ile hipotalamusun GnRH sal-
gılanması engellenir, böylece FSH ve LH salgıları azalır. Hipofizin ön
lobundan salgılanan FSH uyarısıyla sertoli hücrelerinden salgılanan
inhibin hormonu da hipofizin ön lobunu negatif geri bildirimle etkile-
yerek FSH salgısının azalmasına neden olur (Görsel 1.123).
Hipotalamus
GnRH -

Ön hipofiz
- -

FSH LH

İnhibin Testosteron

Sertoli hücreleri Leydig hücreleri
Görsel 1.123: Erkek üreme hormonlarının
negatif geri bildirim mekanizmasıyla çalışması

225