Page 106 - Fen Lisesi Biyoloji 11 | 1.Ünite

Fen Lisesi Biyoloji 11. Sınıf

Segmentasyon evresinde hücre büyümesi olmadan zigot git gide
küçülen hücrelere bölünür. Blastomerlerdeki toplam madde miktarı,
UYARI ! zigotun büyümeden bölünmesi ve yapısındaki besin maddelerinin
bu dönemde kullanılacak enerji üretimi için harcanması nedeniyle
zigotunkinden daha azdır.

Hücre bölünmeleri
Yumurta ve
sperm Zigot
çekirdeğinin Morula
kaynaşması

Blastosist

Döllenme
Araştıralım-Paylaşalım
Anne vücudunda gelişen embriyonun Endometriyuma
genetik yapısı anneden farklıdır. Öy- gömülmüş
leyse anne embriyoya karşı niçin bağı- blastosist
şıklık tepkisi geliştirmez? Nedenlerini Yumurta
araştırarak sınıfta paylaşınız.

Görsel 1.127: Dişi üreme sisteminde insan embriyosunun gelişimi

Blastosistin rahim iç duvarına (endometriuma) tutunmasına implan-
Bilgi Notu
tasyon denir (Görsel 1.127). İmplantasyondan sonra embriyoyu ko-
Embriyonik zarlar: ruyan; amniyon, koryon, vitellüs, allantoyis zarları oluşur. Bu zarlar,
• Amniyon zarı; amniyotik sıvı ile embriyonik zarlar adını alır.
dolu keseyi kuşatarak, içindeki emb-
riyoyu mekanik etkilere karşı koru- Segmentasyon evresinden sonra hücre bölünme hızı azalır ve oluşan
yan en içteki zardır.
• Vitellüs kesesi, embriyonun gelişi- hücrelerin türe özgü şekil aldığı embriyonik gelişimin büyüme ve fark-
mi için ihtiyaç duyduğu besini depo- lılaşma evreleri başlar.
lar ve zarında bulunan kan damarları
yoluyla besinleri, embriyoya iletir. Büyüme ve Farklılaşma (Embriyonik Evre)
İnsan embriyosunda ileriki dönem-
lerde plasenta oluşur. Embriyo bu Embriyonik evre zigotun hücre yüzey alanını aşarak embriyonun bü-
oluşumdan sonra plasentadan bes- yüyüp geliştiği evreleri kapsar. Zigotta hücre bölünmeleri ve hücre
lendiği için vitellüs miktarı azdır.
Gelişim döneminde insanlarda vi- kütlesinin artması sonucu büyüme, gelişme ve farklılaşma ile zigottan
tellüs, göbek kordonunun yapısına yeni bir birey meydana gelir. Bu süreçte gastrulasyon, farklılaşma ve
katılır. organogenez evreleri gözlenir.
• Allantoyis, erken gelişim evrelerin-
de belirli metabolik atıkların toplan- Gastrulasyon evresi, implantasyonun tamamlanmasıyla başlar.
dığı kesedir. İnsanda allantoyise ihti- Blastosistin alt yüzeyindeki bir hücre takımı, hücre göçüyle blastula
yaç olmadığından bu yapı da göbek boşluğuna doğru hareket eder. Bu evrede tek tabakalı olan blastu-
kordonu yapısına katılır. la, gastrulaya dönüşür. Gastrula boşluğu oluşur ve boşluğun dışarı
• Koryon zarı, allantoyis ile birlikte açılan kısmına blastopor (ilk ağız) denir. Gastrula boşluğu ileriki dö-
oksijen ve karbondioksit gazlarının
değişimini sağlayan solunum organı nemlerde sindirim borusunu, blastopor ise ağzı oluşturacaktır. Gast-
gibi işlev görür. İnsanlarda plasenta- rulasyon evresinde, ileride çeşitli doku ve organları oluşturacak olan
daki villusların yapısına katılır. ektoderm (dış deri) ve endoderm (iç deri) hücre tabakaları meydana
gelir. Örneğin ektoderm tabakasından kıl, tırnaklar, göz merceği gibi
yapılar oluşur. Endodermden solunum yolu, karaciğer, pankreas gibi
yapılar oluşur.

228