Page 3 - Fen Lisesi Biyoloji 12 | 3.Ünite

3. Bitki Biyolojisi Bitki Biyolojisi 3.
Ünite Ünite

1. BİTKİLERİN YAPISI

Bitkiler, yeryüzünün temel üreticileridir. Canlılar, yaşamlarını sürdürebilmek için doğrudan ya da dolaylı olarak
bitkilere bağımlıdır. Bitkiler; oksijen, besin gibi maddelerin üretilmesi, yeryüzündeki ısının kontrol edilmesi, atmos-
ferdeki gaz dengesinin korunmasında görev alır. Ayrıca bitkiler, pek çok canlı için barınak görevi görür. Çiçekli
bitkilerde kök, gövde, yaprak ve çiçek gibi organlar bulunur. Bu organlar bitkinin yaşadığı ortama uyum sağlayacak
şekilde gelişmiştir.

1.1. Çiçekli Bitkilerin Temel Kısımları
Bitkiler kök ve sürgün olmak üzere iki temel sis-
temden oluşmuştur (Görsel 3.1). Bitkiler temel ihti-
yaçlarını toprak, hava ve sudan karşılar. Yaprak
Kök sistemi, bitkinin toprak altı kısmını oluşturur
ve bitkiyi toprağa bağlar. Su ve minerallerin topraktan alınmasını Meyve
sağlar. Ayrıca kök bazı bitkilerde fotosentez ürünü olan besinlerin Çiçek Sürgün sistemi
depolanmasında da görev alır. Sürgün sistemi ise bitkinin toprak üs-
tünde bulunan, hava ile temas eden kısmıdır. Sürgün sistemi gövde,
yapraklar, çiçekler ve meyvelerden oluşur. Gövde, kök ile yapraklar Gövde
arasında bulunur ve madde iletimini sağlar. Yapraklar çoğunlukla
fotosentez olayında, terlemede ve gaz alışverişinde görev alır. Çi- Kök
çekler üremeyi, meyveler tohumun korunması ve yayılmasını sağ- Kök sistemi
lar. Kökler sürgün sisteminden gelecek besine ihtiyaç duyar. Sürgün
sisteminin de kökten gelecek su ve minerallere ihtiyacı vardır.

1.1.1. Bitkisel Dokular Görsel 3.1: Bitkinin temel kısımları
Bitkiler; sistem, organ, doku ve hücre organizas-
yonu gösteren canlılardır. Hayvanlarda olduğu gibi
bitkiler de farklı dokulardan meydana gelmiştir. Bir
veya birden fazla tipteki hücreden oluşmuş, özel bir iş-
lev gerçekleştiren hücreler grubuna doku denir. Bitkisel dokular bitki
hücrelerinin bir araya gelmesiyle oluşur.
Bitkilerin kök, gövde ve yaprak gibi organlarında farklı dokular
bulunur. Bitkilerde bulunan dokular meristem doku, temel doku, ile-
tim doku ve örtü dokudur. Meristem doku bitkinin sınırsız büyümesi-
ni sağlayan ve doku sisteminin öncül hücrelerini üreten dokudur. Bit-
kilerin organlarında yer alan temel doku, iletim doku ve örtü doku ise
meristem dokunun farklılaşmasıyla meydana gelmiştir (Görsel 3.2).

İletim dokusu
1.1.1.1. Örtü Doku
Örtü doku; bitkinin tüm yüzeyini deri gibi örten, bitkiyi çevresel
etkilere karşı koruyan dokudur. Bitkiyi su kaybına, böcek vb. canlıla- Örtü doku
ra ve mekanik etkilere karşı koruyarak ilk savunma hattını oluşturur.
Epidermis ve mantarlaşmış doku (peridermis) olarak iki kısımdan Temel doku
oluşur. Otsu bitkilerde ve odunsu bitkilerin genç olan kısımlarında
örtü doku epidermis olarak isimlendirilir. Odunsu bitkilerde, gövde Görsel 3.2: Bitkide temel doku, örtü doku ve
ve köklerin yaşlı bölgelerinde epidermisin yerini peridermis (peri- iletim doku
derm) denilen koruyucu bir doku alır.

113