Page 4 - Fen Lisesi Biyoloji 12 | 3.Ünite

3. Bitki Biyolojisi Bitki Biyolojisi 3.
Ünite Ünite

a) Epidermis
Genç bitkilerde kök, gövde, yaprak gibi organların dış
yüzeyini örter. Genellikle tek sıralı hücre tabakasından olu-
şur ve hücreler arasında boşluklar bulunmaz. Büyük kofullu,
az sitoplazmalı ve canlı olan epidermis hücrelerinde klorop-
last bulunmaz.
Bitkinin gövde ve yapraklarında bulunan epidermis hüc-
relerinin dış çeperlerinde daha çok kalınlaşma vardır. Bu
kalınlaşma, epidermisten salgılanan kütin denilen mumsu
maddenin birikmesiyle oluşur. Kütin maddesinin birikmesi
sonucunda kütikula tabakası meydana gelir (Görsel 3.3).
Saydam ve mumsu olan kütikula tabakası, ışığı geçirir. Bu
tabaka su kaybına, mekanik etkilere, güneşin zararlı ışınları-
na ve parazit canlıların saldırılarına karşı bitkiyi korur. Bit- Kütikula Epidermis
kinin kök sisteminde kütikula tabakası bulunmaz. Kütikula
tabakasının kalınlığı bitkinin yaşadığı bölgeye göre değişir. Görsel 3.3: Yaprağın enine kesiti (x400)
Kütikula tabakası; kurak bölge bitkilerinde su kaybını azalt-
mak için kalın, nemli bölge bitkilerinde ise incedir.
Epidermis hücrelerinin farklılaşmasıyla stoma, hidatod,
tüy ve emergens denilen yapılar meydana gelir.

• Stoma (Gözenek)
Stoma, yapraklarda ve genç bitkilerin gövdelerinde yer
alan epidermiste bulunur. Bitkilerin toprak altı kısımlarında
stoma bulunmaz. Stomaların görevi; bitkinin gaz alışverişi-
ni ve terlemesini sağlamaktır. Stomalar kloroplast taşıdık-
ları için fotosentez de yaparlar. Stomalar açılıp kapanarak
terleme sonucu oluşan su buharının dışarı atılmasını sağlar.
Solunum sırasında havadan oksijen alınması ve oluşan kar-
bondioksitin dışarı verilmesi stomalar ile gerçekleşir. Foto-
sentezde gerekli olan karbondioksitin atmosferden alınması
ve oluşan oksijenin dışarı verilmesi yine stoma ile sağlanır Görsel 3.4: Stoma (x400)
(Görsel 3.4).

• Hidatod
Bitkilerde fazla suyun atılmasını sağlayan yapıdır. Nem
oranı fazla olduğu bölgelerde yaşayan bitkilerin yaprak ke-
narlarında bulunan açıklıklardan su çıkışı oluşur. Bu açık-
lıklara hidatod denir (Görsel 3.5). Hidatodlar, stomalar gibi
açılıp kapanmaz. Bitkideki fazla su, hidatodlardan gutasyon
(damlama) yoluyla sıvı hâlde dışarı atılır. Damlama olayı
gerçekleştiğinde suyla beraber bir miktar madensel tuz da
bitkiden uzaklaştırılır.

Görsel 3.5: Hidatodlarda gutasyon olayı

114