Page 9 - Fen Lisesi Biyoloji 12 | 3.Ünite

3. Bitki Biyolojisi Bitki Biyolojisi 3.
Ünite Ünite

Trake ve trakeid hücrelerinin çeperlerinde geçit denilen kalınlaşmamış, yer yer kesintiler olan ince bölgeler olu-
şur. Su, bir hücreden diğerine geçitlerden geçerek taşınır. Su ve suda çözünmüş maddeler geçitler sayesinde aşağıdan
yukarıya doğru ve yanal olarak taşınır. Trakeidler uçları kapalı, uzun ve ince hücrelerdir. Asıl görevi su iletimi olma-
sına rağmen bitkiye destek sağlama görevini de yapar. Trakeler trakeidlere göre daha geniş, daha kısa ve daha ince
çeperlidir. Uç kısımları daha az sivri olan hücrelerdir. Trakelerin uç çeperleri deliklidir ve suyun odun boruları içinde
akmasına izin verir.
Ksilem borularının etrafında bulunan ksilem parankima hücreleri çeşitli besin maddelerinin depolanmasında, ksi-
lem sklerenkima hücreleri ise destek sağlamada görev yapar.

b) Floem (Soymuk Boruları)
Floem, bitkide fotosentez ile meydana gelen organik maddelerin bitkinin diğer kısımlarına taşınmasını sağlayan
yapıdır. Kalburlu boru elemanları, arkadaş hücreleri, floem parankiması ve floem sklerenkiması olmak üzere dört
hücre tipinden oluşur. Floem parankiması besinlerin depo edildiği hücrelerdir. Floem sklerenkiması ise bitkiye destek
sağlamada görev yapar. Kalburlu borular ve arkadaş hücreleri, floemin esas görevi olan besin iletimini yapar. Floem
hücrelerinde besin maddelerinin taşınması çift yönlüdür. Dal ve yaprakların gövdeye bağlandığı noktalardan yanlara
doğru da iletim yapılır. Floemde taşıma ksilemdeki taşımaya göre yavaş gerçekleşir (Görsel 3.16).

Çekirdek

Arkadaş Kalburlu
hücresi plak

Kalburlu
boru elemanı
Kalburlu boru Kalburlu boru elemanı

Kalburlu
plak

Görsel 3.16: Floemin yapısı

Kalburlu boru elemanları, ince çeperli ve canlı hücrelerdir. İşlevsel olgunluğa eriştiklerinde çekirdeği, ribozomları,
belirgin bir kofulları ve hücre iskeletleri bulunmaz. Kalburlu boruların enine çeperleri kalbur şeklini almıştır. Kalbur
şeklinde deliklerin bulunduğu ince yüzeye kalburlu plak denir. Kalburlu plakta por denilen delikler vardır. Porlar, bir
hücreden diğerine sıvı akışını kolaylaştırır. Kalburlu boru elemanları, uç uca eklenerek kalburlu boru denilen boyuna
sütun yapısını oluşturur. Arkadaş hücreleri, kalburlu boru elemanının yanında bulunur ve iletime katılmaz. Plazmo-
dezm adı verilen çok sayıda kanalla kalburlu boru elemanına bağlanır. Arkadaş hücresinin çekirdek ve ribozomları
sadece arkadaş hücresinde iş görmekle kalmayıp komşu kalburlu boru elemanına da hizmet eder. Bazı bitkilerin
yapraklarındaki arkadaş hücreleri, oluşan besin maddelerinin kalburlu boru elemanlarına geçmesine yardım eder.
Kalburlu boru elemanları da bu besini bitkinin diğer kısımlarına taşır.

119