Page 10 - Fen Lisesi Biyoloji 12 | 3.Ünite

3. Bitki Biyolojisi Bitki Biyolojisi 3.
Ünite Ünite

Uç ve Yanal Meristemlerin Büyümedeki Rolü
Büyüme olayı, hayvanlarda belirli bir süre gerçekleşirken bitkilerde yaşamlarının sonuna kadar devam edebilir.
Bitkilerde büyümeyi, büyüme bölgelerinde bulunan meristem denilen embriyonik dokular sağlar. Bitkilerde embri-
yodan itibaren bölünme özelliğini koruyan, büyüme bölgelerinde yer alan, belirli bir görevi yapmak üzere farklılaş-
mamış hücrelerden oluşan dokulara meristem doku denir. Meristem doku hücreleri bölünerek yeni hücreler üretir.
Meydana gelen yeni hücrelerden bazıları, meristem doku özelliğini devam ettirip aynı yerde kalırken bazıları da
bitkinin diğer doku hücrelerine dönüşür. Bu nedenle bitkide bulunan tüm dokuların meristem dokudan köken alıp
meydana geldiği söylenebilir.
Bitkiler, ihtiyaç duydukları kaynaklara büyüyerek ulaşmaya çalışır. Köklerinin büyümesini sağlayarak topraktan
su ve mineral almaya, gövdelerinin büyümesini sağlayarak da daha fazla güneş ışığı almaya çalışır (Görsel 3.17). Me-
ristem doku hücreleri; büyük çekirdekli, küçük, ince çeperli, az sayıda ve küçük koful bulunduran, bol sitoplazmalı
hücrelerdir. Hücrelerinin arasında boşluk bulunmaz. Bitkinin büyüme ve gelişmesinde uç meristem ve yanal meristem
görev yapar.

Sürgün uç
meristemleri
(tomurcuklarda)

Yanal
meristem

Kök uç
meristemleri

Görsel 3.17: Meristem bölgeleri

Uç Meristem: Bitkinin kök, gövde, dal ucu gibi kısımlarında uç meristem bulunur. Gövdede ve kökte, primer
(birincil) büyüme olarak adlandırılan boyca uzamanın meydana gelmesini sağlar (Görsel 3.18). Bu yüzden uç meris-
temler, primer meristemlerden üretilir. Otsu bitkilerde sadece primer büyüme görülür. Odunsu bitkilerde ise primer
büyüme ve sekonder (ikincil) büyüme aynı anda gerçekleşir.

Kök uç
meristemi

Gövde uç
meristemi

Görsel 3.18: Bitkinin kök ve gövdesinde uç meristem (x400)

120