Page 15 - Fen Lisesi Biyoloji 12 | 3.Ünite

3. Bitki Biyolojisi Bitki Biyolojisi 3.
Ünite Ünite

2. ETKİNLİK

ETKİNLİĞİN ADI : Kök yapısının incelenmesi
ETKİNLİĞİN AMACI : Kökte bulunan dokuları kavrayabilme
ETKİNLİĞİN SÜRESİ : 2 ders saati
ARAÇ GEREÇ : Havuç, lam, lamel, damlalık, saf su, bisturi, ışık mikroskobu

ETKİNLİĞİN YAPILIŞI
1. Havuçtan bisturi ile ince bir enine kesit alınız.
2. Alınan kesiti lamın ortasına koyunuz ve kesitin üzerine bir damla su damlatınız.
3. Üstüne lamel kapatınız.
4. Hazırlanan preparatı ışık mikroskobunda inceleyiniz.
5. Gördüğünüz şekli çiziniz.

DEĞERLENDİRME
1. Çizdiğiniz şekli inceleyiniz ve kök enine kesitinin resmi ile karşılaştırınız.
2. Hangi dokuları görebildiniz?

1.1.2.2. Gövde
Gövde, kök ile yaprak arasında kalan sürgün sistemi bölümüdür. Görevleri; yaprak, çiçek, yan dallar vb. kısımları
taşımak, kökler ile alınan su ve minerallerin en uçtaki yapraklara kadar iletilmesini sağlamak ve fotosentez sonucu sen-
tezlenen besini bitkinin diğer organlarına iletmektir. İletim demetleri gövdede iyi gelişmiştir. Yapraklarla beraber genç
bitkilerin klorofil taşıyan gövdeleri de fotosentez yapar. Ayrıca bazı bitkilerin gövdeleri depolama, tırmanma, eşeysiz
üreme vb. görevleri yapabilmek için özelleşmiştir.
Gövdenin boyca büyümesi ve yeni dokuların oluşması, tepe tomurcuğundaki uç meristemin bölünmesi ile gerçek-
leşir. Tepe tomurcuğunu koruyucu pullar kuşatmıştır. Mevsim koşullarının uygun olduğu ilkbaharda tepe tomurcuğunu
koruyan pullar dökülür ve bitkide boyca uzama başlar. Bitkinin boyca uzaması, güneş ışığından daha çok yararlanmasını
sağlar.
Bitkinin gövdesi üzerinde yaprağın çıktığı yere nodyum (düğüm) denir. İki nodyum arasında kalan bölgeye de in-
ternodyum (düğümler arası bölge) denir. Her bir yaprağın gövdeye bağlandığı, bir açı oluşturan bölgede bir yanal
tomurcuk (koltukaltı tomurcuğu)
bulunur. Yanal tomurcuklar, nod- Tepe tomurcuğu
yumlar üzerinde oluşan tomurcuk- Tepe tomurcuğunu
koruyan pullar
lardır ve yanal sürgün oluşturabilen Son yıla ait büyüme
yapıdır. Yanal tomurcukta bulunan bölgesi
meristemlerin bölünmesiyle göv-
dede yaprak taşıyan yapılar oluşur.
Bu yanal sürgün yapısı dal olarak Tomurcuk izi
Yanal
isimlendirilir: Sonbahar başlarında, tomurcuğunun
nodyumda bulunan yapraklar dökü- Geçen yıla ait büyüme: Nodyum oluşturduğu bir
lür ve burada bir iz oluşur. Bu, yap- Bir yaşında yıllık yan dal
rak izidir. Tepe tomurcuğu, bir yıl İnternodyum
büyüdükten sonra koruyucu pullarla Tomurcuk izi
yeniden kaplanır. Bu oluşan pulların
İki yıl önceye ait-
izleri, tomurcuk izi olarak halkalar büyüme: İki yaşında
şeklinde gözlenebilir. İki tomurcuk Yaprak izleri
izi arasındaki boyca uzama bölgesi
bir yıllık boyuna uzama bölgesini
oluşturur (Görsel 3.29). Görsel 3.29: Gövdede bulunan yapılar ve büyüme noktaları

125