Page 17 - Fen Lisesi Biyoloji 12 | 3.Ünite

3. Bitki Biyolojisi Bitki Biyolojisi 3.
Ünite Ünite

3. ETKİNLİK

ETKİNLİĞİN ADI : Gövde yapısının incelenmesi
ETKİNLİĞİN AMACI : Gövdede bulunan dokuları kavrayabilme
ETKİNLİĞİN SÜRESİ : 2 ders saati
ARAÇ GEREÇ : Sardunya bitkisinin gövdesi, lam, lamel, damlalık, saf su, bisturi, ışık mikroskobu

ETKİNLİĞİN YAPILIŞI
1. Sardunyanın gövdesinden bisturi ile enine kesit alınız.
2. Aldığınız kesiti lam üzerine koyunuz ve üstüne bir damla su damlatıp lamel ile kapatınız.
3. Hazırlanan preparatı mikroskopta inceleyiniz.
4. Gördüğünüz şekli çiziniz.

DEĞERLENDİRME
1. Çizdiğiniz şekilde hangi dokular olduğunu söyleyiniz.
2. Gördüğünüz dokuların görevlerini söyleyiniz.

1.1.2.3. Yaprak
Bitkinin sürgün sistemi içinde yer alan yaprak; fotosentez , gaz alış-
verişi ve terlemeyi sağlayan bitki organıdır. Bazı türlerde yapraklar;
bitkinin destek, koruma, depolama gibi işlevler görmesini de sağlar.
Bitkilerde yaprağın şekli ve büyüklüğü farklılık gösterir. Yapraklardaki
bu farklılık bitkinin kalıtsal yapısı ve yaşadığı yere uyumu sonucunda
oluşmuştur. Bazı çok yıllık bitkilerde yapraklar sonbaharda dökülür. Yaprak sapı
Sararmış yaprağın dökülmesi ile bitkide boşaltım olayı da gerçekleş-
miş olur. Yaprak, bitkide uç meristemin yanındaki çıkıntının gelişmesiy-
le oluşan organdır. Yaprak, yaprak sapı ve yaprak ayası olmak üzere Yaprak ayası
iki kısımdan oluşur (Görsel 3.33). Görsel 3.33: Yaprak kısımları
Yaprak sapı, yaprağı gövdedeki nodyuma bağlar. Gövdeden gelen
iletim demetlerinin yaprağa geçişini ve yaprakların ışıktan en iyi şekil-
de faydalanmasını sağlar. Çift çenekli bitkilerde yaprak sapı bulunur.
Arpa, buğday vb. tek çenekli bitki türlerinde yaprak sapı bulunmaz ve
bu bitkilerde yaprak ayası doğrudan gövdeye bağlıdır.
Yaprak ayası, yaprağın yassılaşmış ince ve yeşil kısmıdır. Foto-
sentezin en çok meydana geldiği yerdir. Yaprak ayasının büyüklüğü
arttıkça güneş ışığı daha fazla tutulur ve daha fazla terleme meydana Meşe Kavak Akçaağaç
gelir. Terlemenin çok olması, bitkide su kaybını arttırır. Bu nedenle
bitkinin yaşadığı ortam kurak ise yaprak ayası küçük, nemli ise yaprak
ayası büyüktür. Görsel 3.34: Basit yaprak örnekleri
Farklı bitki türlerinde farklı yaprak şekilleri vardır. Yaprak, parça-
lanmamış tek bir yaprak ayasından oluşursa basit yaprak (Görsel 3.34),
iki veya daha fazla sayıda küçük yaprakçıktan oluşursa bileşik yaprak
adını alır (Görsel 3.35).
İletim demetleri, yaprak ayası içinde çeşitli şekillerde dallanarak
yaprak damarlarını oluşturur. Tek çenekli ve çift çenekli bitkilerin yap-
raklarındaki damarlar farklılık gösterir. Tek çenekli bitkilerin yaprakla-
rında paralel damarlanma görülür. Bu damarlanma yaprak ayası boyun- Akasya Atkestanesi
ca uzanan ve aynı kalınlıkta olan paralel damarlar şeklindedir.

Görsel 3.35: Bileşik yaprak örnekleri

127