Page 11 - Fen Lisesi Biyoloji 12 | 3.Ünite

3. Bitki Biyolojisi Bitki Biyolojisi 3.
Ünite Ünite

Bitkinin kök ucunda bulunan meristem doku hücreleri, kökün uzayarak toprak içinde derinliklere inmesini sağlar.
Böylece bitki, kökleriyle daha çok su ve mineral alır. Gövde ucunda yer alan meristem doku hücreleri ise bitkinin
gövdesinin uç kısımdan uzamasını sağlar. Böylece yaprak, çiçek gibi organlar oluşur.
Kök ucu, kaliptra (kök şapkası) denilen yapı ile örtülmüştür. Kaliptra, kökün toprak içinde büyümesi sırasında
kök ucunu korur. Ayrıca büyümekte olan kök ucu çevresinde toprağı gevşeten kaygan bir madde salgılayarak kökün
toprak içinde rahat uzamasını sağlar.
Kökün boyuna kesitinde primer büyüme bölgeleri vardır (Görsel 3.19). Bunlar uçtan yukarı doğru bölünür hücre-
ler bölgesi, uzama bölgesi ve olgunlaşma bölgesidir. Bölünür hücreler bölgesinde kök uç meristemi ve meristemden
oluşan hücreler bulunur. Yeni kök hücreleri ve kaliptra hücreleri bu kısımda üretilir. Uzama bölgesi, kök hücreleri
uzadıkça büyümenin en fazla görüldüğü bölgedir. Bu bölgedeki hücrelerin uzaması, kökün toprak içinde ilerleyerek
derinlere ulaşmasını sağlar. Bu sırada kök uç meristemi, uzama bölgesinin genç ucuna yeni hücreler oluşturmaya de-
vam eder. Olgunlaşma bölgesindeki hücreler, farklılaşmalarını tamamlayarak değişik hücre tiplerine dönüşür. Böylece
kökte örtü doku, temel doku ve iletim doku yapılarının oluşmasını sağlar.

Yanal kök

Olgunlaşma
bölgesi Emici tüy

Uzama
bölgesi

Bölünür
hücreler Kök ucu meristemi
bölgesi
Kaliptra

Görsel 3.19: Kökün boyuna kesiti

Gövde ucu meristemi ise bitkide gövde ve dal uçlarında bulunur (Görsel 3.20). Tümsek şeklinde bir yapıdır. Bitki-
nin boyca uzamasını sağlayan gövde ucu meristemi, koruyucu embriyonik yapraklar ile sarılmıştır. Uç meristem, bu
yapraklar sayesinde korunur.

Embriyonik yapraklar
Uç meristem

Yanal tomurcuk
meristemleri

Görsel 3.20: Gövde ucu meristemi (x400)

121