Page 6 - Fen Lisesi Fizik 10 | 2.Ünite

2. ÜNİTE BASINÇ VE KALDIRMA KUVVETİ

MERAKLISINA Görsel 2.6’da görüldüğü gibi çocuk
silindirik tabureyi kaldırmaya çalışırsa ço-
cuğun düşey doğrultuda uyguladığı yukarı
yönlü kuvvet taburenin yere uyguladığı aşa-
ğı yönlü ağırlığın bir kısmını dengeler. Böy-
lece taburenin yere uyguladığı basınç kuv-
vetinin büyüklüğü biraz azalır. Bu durumda Fˈ
silindirik taburenin yere uyguladığı basınç
aşağıdaki bağıntı ile hesaplanır.

Görsel 2.4: Robotik el ve kol P = F S
S
Canlıların veya robotların el
-
ayak gibi organlarının yüzeye ve P = GF' G=m.g
diğer nesnelere uyguladığı ba- S
sınç hem tıbbi hem de teknolojik Görsel 2.6: Tabureyi kaldırmaya
çalışan çocuk
anlamda önemli bir konudur. Bu Bağıntılardan da anlaşılacağı üzere yü-
alanda yapılan araştırmalardan zey alanı sabit kalmak koşuluyla basınç kuvvetinin artması basıncın
elde edilen bilgiler ışığında el ve artmasına neden olurken basınç kuvvetinin azalması da basıncın
ayak gibi çeşitli uzuvlarını kaybet- azalmasına neden olur.
miş kişilere nakledilecek robotik
organlar ile hassas görevlerde kul- Kar, kum, çamur gibi gevşek zeminlerde batma doğrudan katının
lanılan robot el ve kolların tutma, yüzeye uyguladığı basınç ile ilişkilidir. Basıncın fazla olması batmayı
yakalama, sıkma gibi becerileri iyi- kolaylaştırırken basıncın az olması batmayı zorlaştırır. Bir kamyonun
leştirilmeye çalışılır. boşken rahat hareket etmesi yüklüyken ise çamur zeminde saplanıp
Basıncın tıpta kullanımına bir kalması bu nedenledir.
diğer örnek de ayak tabanı basınç Aynı çocuk, Görsel 2.7 ve 2.8’de görüldüğü gibi ağırlıkları aynı
ölçümüdür. Ayak tabanı basınç
ölçümlerinin hastalıkların teşhis ve fakat kesitleri farklı olan iki farklı tabureye sırasıyla oturacak olsa her
tedavisindeki önemi ilk kez 1980’li bir durum için yere uyguladığı basınç aşağıdaki gibi hesaplanır.
yıllarda fark edilmeye başlandı. Bu
yıllardan günümüze gelinceye ka-
dar ayak tabanı basıncı pek çok
tıbbi araştırmaya konu olmuştur.
Sinirsel ve diyabetik kökenli
ayak rahatsızlığı bulunan kişilerin
ayak taban basıncı dağılımı sağ-
lam kişilere göre bazı farklılıklar
gösterir. Bu farklılıkların ölçülmesi
ve takip edilmesi, hem hastalığı
anlayarak hastalığın ilerlemesi-
ni durdurmak hem de ayaktaki G'=m'.g G'=m'.g
yüksek basınç noktalarını belirle-
yerek hastayı rahatlatacak uygun
ayakkabı ya da tabanlık önermek S 2S
açısından da büyük bir öneme sa-
hiptir. G=m.g G=m.g
(Komisyon tarafından yazılmıştır.)
Görsel 2.7: Tabureye oturan çocuk Görsel 2.8: Tabureye oturan çocuk

= F = G + G' = F = G + G'
P 1 S S P 2 2S 2S
= F = m.g + m'.g = F = m.g + m'.g
S S 2S 2S
P 1 P 2
Yapılan hesaplamalardan anlaşılacağı üzere katının yere temas
Görsel 2.5: Ayak tabanı
eden yüzey alanının artması basıncı azaltırken yüzey alanının azal-
ması da basıncı arttırır. Kısacası yere temas eden yüzey alanı ile
basınç ters orantılıdır.

78