Page 10 - Fen Lisesi Fizik 10 | 2.Ünite

2. ÜNİTE BASINÇ VE KALDIRMA KUVVETİ

MERAKLISINA F = h.d .g.S bağıntısı sıvı içindeki her türlü cismin S yüzeyine
sıvı
sıvı
etki eden sıvı basınç kuvvetinin büyüklüğünü ifade eder.
Bu ifade basınç için en genel ifade olan P = F/S bağıntısında
yerine yazılıp gerekli sadeleştirmeler yapılırsa sıvı basıncı ile ilgili aşa-
ğıdaki genel bağıntıya ulaşılır.

P = h.d .g
sıvı
sıvı
P sıvı : Sıvının yüzeye uyguladığı basınç (N/m = Pa)
2
h : Basıncın etki ettiği nokta ile sıvı yüzeyi arasındaki dik uzaklık (m)
d : Sıvının özkütlesi (kg/m )
3
Görsel 2.17: Deep Discoverer denize
g : Gezegenin çekim ivmesi (m /s )
dalarken sıvı
2
Görsel 2.17 ve 2.18’deki araç
Deep Discoverer [Dip Diskavırı Sıvı basınç kuvvetinin büyüklüğünü ifade eden F = h .d.g.S ba-
sıvı
sıvı
(Derin Kâşif)] adlı uzaktan kuman- ğıntısındaki h .d.g yerine P yazılırsa aşağıdaki bağıntı elde edilir.
sıvı
sıvı
dalı bir denizaltı aracıdır. Deep
Discoverer, ABD Ticaret Bakan- F = P . S
lığı kapsamında faaliyet gösteren sıvı sıvı
Ulusal Okyanus ve Atmosfer İda- F sıvı : Sıvının temas ettiği yüzeye uyguladığı basınç kuvvetinin
resine bağlı araştırma ekiplerinden büyüklüğü (N)
birine ait olup deniz altı çalışmala- P : Yüzeyin bulunduğu noktadaki sıvı basıncı (N/m )
2
sıvı
rında kullanılmaktadır. S : Yüzey alanının büyüklüğü (m )
2
Okyanusun derinliklerindeki
araştırmalarda kullanıldığı için yük-
sek basınca dayanıklı olmak zo- Sıvının özkütlesi ve gezegenin çekim ivmesi sabit kalmak koşu-
rundadır. Öyle ki okyanusun bazı luyla sıvı içindeki yüzeylere etki eden sıvı basıncı sadece sıvının yük-
derinliklerinde basınç değeri açık sekliğine bağlı olarak değişir.
hava basıncının 1 000 katına kadar
çıkabilmektedir. Bu kadar yüksek
basınç aracın her bir santimetre-
karesine yaklaşık 10 000 N’lık ba-
sınç kuvveti etki etmesine neden
olur. İşin ilginç yanı ise okyanusun h
bu inanılmaz basınç değerine sa- h 2 3
hip derinliklerinde olağan yaşamını h 1
sürdüren çok sayıda deniz canlısı
türünün bulunmasıdır.
(Komisyon tarafından yazılmıştır.)

Görsel 2.19: Evin su deposu
Görsel 2.19’da bir su deposundan yararlanan üç kat-
lı bir ev görülmektedir. Her kattaki özdeş musluklar ile depo-
daki suyun yüzeyi arasında kalan mesafeler arasındaki ilişki,
h > h > h olduğu için musluklardan akan suyun basınçları arasında
Görsel 2.18: Deep Discoverer 1 2 3
P > P > P ilişkisi bulunur. Sıvı içindeki yüzeylere etki eden basınç
2
3
1
kuvvetinin büyüklüğü ise hem sıvının basıncına hem de yüzey alanına
bağlı olarak değişir. Aynı derinlikte olmak koşuluyla büyük yüzeylere
büyük basınç kuvveti etki eder. Sıvılar, içinde bulundukları kabın
yüzeylerine de basınç kuvveti uygular. Tabandan itibaren düzgün
yükselen silindir, prizma vb. kapların tabanındaki her noktaya etki
eden sıvı basıncı, sıvının derinliği değişmediği için sabittir. Dola-
yısıyla tabana etki eden sıvının basınç kuvveti de sabittir. Ancak
yan yüzeylere etki eden sıvının basınç kuvveti derinliğe bağlı

82