Page 7 - Fen Lisesi Fizik 10 | 2.Ünite

2. ÜNİTE BASINÇ VE KALDIRMA KUVVETİ

Görsel 2.9 ve 2.10’daki gibi araçların paletli veya geniş tekerlekli MERAKLISINA
üretilmesinin nedenlerinden biri zemine temas eden yüzey alanını
arttırıp basıncı azaltmaktır.

Görsel 2.13: Dünya’nın en büyük uçağı
Airbus A380
Görsel 2.9: Paletli araç Görsel 2.10: Geniş tekerlekli araç
Orville (Orvil) ve Willbur Wright
Çivili yatak örneğine geri dönülecek olursa çivili yatakta çiviler, (Vilbır Rayt) kardeşlerin keşfetti-
yaklaşık her bir cm ye bir çivi gelecek biçimde çakılır. 50 cm x 100 cm ği ve havada 12 saniye kalarak
2
ebatlarındaki bir çivili yatakta yaklaşık 5000 çivi kullanılır. Bu kadar çivi 120 m yol alabilen ilk uçaktan bu
kullanılmasının nedeni yüzey alanının arttırılıp basıncın azaltılmasıdır. yana havacılık alanında baş dön-
Böylece üzerine yatan kişiye uygulanan basınç az olacağından çiviler dürücü gelişmeler yaşandı. Gü-
batmaz. nümüzde Airbus A380 tipi büyük
yolcu uçakları on altı saat kesintisiz
Yukarıda verilen örnekler batma veya delme olaylarının havada kalarak yaklaşık 15 000 km
yaşanmaması için alınan çeşitli önlemlere örnektir. Oysa marangoz yol alabilmektedir.
tahtaya çivi çakarken, terzi dikiş dikerken ya da futbolcu çim Uçakların kaç adet lastiği ol-
sahada top oynarken batma veya delme olaylarının yaşanması duğunu hiç merak ettiniz mi? 460
istenir. Batma veya delmenin gerçekleşmesi için basıncın ton kütleye sahip Airbus A380’nin
inişlerde yere yaptığı muazzam
arttırılması gerekir. Bunun için temas eden yüzeyin amaca uygun basıncını ancak yirmi iki adet las-
bir biçimde azaltılması yeterlidir. Çivi ve iğnelerin uçlarının sivri tik azaltmayı başarabilir. Bu uçak,
olmasının, krampon adı verilen futbol ayakkabılarının altlarında sivri otomobillerdeki gibi dört adet las-
çivilerin bulunmasının temel nedeni budur. Basıncın günlük hayatta tiğe sahip olsaydı yeni sürülmüş
karşılaşılan durumuna ilişkin bir başka örnek de bıçakla sebze veya bir tarlaya iner gibi beton zemine
meyve doğrama işidir. Görsel 2.11’de olduğu gibi keskin bir bıçak saplanıp kalırdı.
Airbus A380’nin hem bu kadar
ile domates, yüzeyi bozulmadan kolayca kesilebilir. Keskin bıçağın büyük basınca hem de sürtünme-
yüzey alanı çok küçük olduğundan domatese etkiyen basınç büyük ye maruz kalan lastikleri yaklaşık
olur ve bu da kesme işini kolaylaştırır. 300 inişe dayanır. Bu da uçağın
Bıçaklar kullanıldıkça za- lastik ömrünün yaklaşık altı ayla
man içerisinde yüzey alanı bü- sınırlı olması anlamına gelir.
Bıçağın önden
görünüşü Lastik ederine gelince altı ayda
yüyerek körelir. Bu durumda bir değiştirilen sarf malzemesi için
bıçağın temas ettiği yüzeye hiç de ucuz sayılmayacak bir be-
uygulayacağı basınç azalır. Bu dele sahiptir. Bu uçağın her bir
da kesme işlemini zorlaştırır ve lastiği yaklaşık 350 000 değe-
sebzelerin kesilirken zedelen- rindedir.
mesine neden olur. (Komisyon tarafından yazılmıştır.)
Görsel 2.12’de körelmiş
Görsel 2.11: Keskin bıçak
bir bıçağın domatesi keserken
zedenelenmesine neden oldu-
Bıçağın önden
görünüşü ğu görülmektedir.
Körelmiş bıçaklar belli ara-
lıklarla bileylenerek keskin hâle
getirilir. Keskin bıçaklar yara-
lanma riskine karşı dikkatli kul-
lanılmalıdır. Görsel 2.14: Dünya’nın en büyük uça-
ğının tekerlekleri
Görsel 2.12: Kör bıçak

79