Page 5 - Fen Lisesi Fizik 10 | 3.Ünite
P. 5

DALGALAR

            Bilim insanları, deprem ve tsunaminin vereceği zararları en aza indir-
            mek için bu afetlerin dalga yapılarını anlamaya çalışır. Fısıltı, gürültü   NOT ALANI
            veya müzik gibi işittiğimiz her türlü ses bir dalga çeşididir. Güneş
            veya lamba gibi kaynaklardan yayılan ışık ile radyo, televizyon ve
            cep  telefonlarında  veri  iletimini  sağlayan  dalgalar  elektromanyetik
            dalga  adı  verilen  farklı  bir  dalga  çeşididir.  Bilim  insanları  ses  dal-
            galarını ve elektromanyetik dalgaları inceleyerek bu dalgaları üreten
            kaynakların özellikleriyle ilgili bilgilere ulaşırlar.
               Titreşim  kaynağı  suya  dokundurulursa,  yaya  bağlanırsa  veya
            hava dolu bir ortamda çalıştırılırsa su, yay veya havayı oluşturan ta-
            neciklere (atom veya molekül) kuvvet etki eder.Yani kaynak, enerji-
            sini temas ettiği tüm taneciklere iletir. Kuvvetin etkisi ile titreşen ta-
            necikler de enerjisini komşu taneciklere ileterek onların titreşmesini
            sağlar. Böylece titreşim hareketi ve enerji ortama yayılır. Titreşimin
            yaptığı yayılma hareketine dalga adı verilir. Başka bir deyişle dalga,
            titreşim sayesinde ortama verilen enerjinin yayılmasıdır. Titreşim ha-
            reketinin dalgayı nasıl oluşturduğu, titreşim hareketi ile dalga hare-
            keti arasındaki farklılık yapılacak bir deneyle daha iyi görülür.


                   DENEY 3.1

              Amaç
                 Titreşim hareketi ile dalga hareketi arasındaki ilişkiyi kavraya-
              bilme
              Araç Gereç
              •   5 m uzunluğunda halat
              •   2 m uzunluğunda kalın ve ince yay
              •   Kurdele
              Yönerge
              1.  İnce yayın ortasına bir kurdele bağ-
                 layınız.
              2.  Yayı arkadaşınızla birlikte uçlarından tutarak gergin hâle
                 getiriniz. Yayın çok gergin ve çok gevşek olmamasına dikkat
                 ediniz.
              3.  Arkadaşınız yayın bir ucunu sabit tutarken siz de yayın diğer
                 ucunu yukarı aşağı sallayarak Görsel a’daki gibi yay üzerinde
                 dalgalar oluşturunuz. Oluşan dalgaların ve yaya bağlı olan kur-
                 delenin hareket doğrultusu-
                 nu gözlemleyiniz.
              4.  Bu  kez  halatı  alarak  orta
                 noktasına  kurdeleyi bağla-
                 yınız.
              5.  Görsel b’deki gibi arkada-
                 şınızla  birlikte  uçlarından
                 tuttuğunuz  halatı  yere  bı-
                 rakıp  yatayda  sağa  sola
                 sallayarak  halat  üzerinde
                 dalgaların oluşmasını sağ-
                 layınız. Oluşan dalgaların
                 ve yaya bağlı olan kurde-
                 lenin  hareket  doğrultusu-
                 nu gözlemleyiniz.







                                                                                                      131
                                                                                                      131
   1   2   3   4   5   6   7   8   9   10