Page 9 - Fen Lisesi Fizik 10 | 3.Ünite

DALGALAR
3.1.1. Dalgalarla İlgili Temel Kavramlar

İster enine ister boyuna olsun tüm dalga çeşitleri için periyot, NOT ALANI
frekans ve dalga boyu gibi bazı ortak temel kavramlar bulunur. Bu
kavramları enine dalgalar yardımıyla açıklayalım.
Sürtünme kuvvetlerinin ihmal edildiği halat, ona bağlı olan bir
dalga kaynağı ve halat üzerinde bir A noktası düşünelim. Kaynağın
çalışmasıyla Görsel 3.6’daki gibi oluşan dalgalar ilerleyip A noktasına
ulaştığında denge konumunda bulunan A noktası önce yukarı yönde
hareket ederek en üst noktaya (tepe), daha sonra aşağı yönde
hareket ederek en alt noktaya (çukur) ulaşır. Sonrasında ise tekrar
yukarı yönde hareket ederek bir an için denge konumundan aynı
yöne doğru ikinci kez geçer.

Dalganın ilerleme yönü
t = 0

A (Denge konumu)

A (Tepe)

A (Çukur)

t = T
A (Denge konumu)

Görsel 3.6: Periyot

A noktası gibi dalga üzerinde seçilen herhangi bir noktanın aynı
konumdan aynı yöne doğru ardışık iki geçişi arasında geçen süreye
periyot adı verilir. Periyot T sembolü ile gösterilir. Periyodun birimi,
SI birim sisteminde s’dir. Kaynak, hızını koruyarak düzenli şekilde
çalıştığı sürece dalgaların periyodu sabit kalır. Kaynağın çalışma hızı
düşürülürse oluşan dalgaların periyodu artar, kaynağın çalışma hızı
arttırılırsa oluşan dalgaların periyodu azalır. Yani bir dalga hareketinde
dalgaların periyodu sadece kaynağın çalışma hızına bağlıdır.

135