Page 11 - Fen Lisesi Fizik 10 | 3.Ünite

DALGALAR

Periyot ve dalga boyu arasındaki ilişkiye dikkat edilirse her bir
periyotta kaynağın λ dalga boyuna sahip bir dalga ürettiği fark edilir. NOT ALANI
Bu durum Görsel 3.10’da gösterilmiştir.

Geçen süre = T Geçen süre = T Geçen süre = T

λ λ λ

Dalga boyu = λ Dalga boyu = λ Dalga boyu = λ

Görsel 3.10: Dalga boyu

Dalga boyu dikkate alınarak periyot, λ dalga boyuna sahip tek bir
dalga üretebilmek için geçen süre şeklinde de tanımlanır. Kaynağın
1 s’de ürettiği λ dalga boyuna sahip dalgaların sayısına frekans adı
verilir. Frekansa, kaynağın dalga üretme hızı da denir. f sembolü ile
gösterilir. SI birim sisteminde frekansın birimi s veya Hertz (Hz)’dir.
-1
Periyot ve frekans arasındaki matematiksel ilişki aşağıdaki örnekle
daha rahat anlaşılır.
Periyodik dalgalar üreten bir kaynak 20 s süresince λ dalga boy-
lu 10 adet dalga üretmiş olsun. Bu kaynağın λ dalga boylu 1 dalga
oluşturabilmesi için harcadığı süre basit bir orantı ile bulunur.

10 dalga üretmek için 20 s gerekiyorsa
1 dalga üretmek için T s gerekir.

T = 20/10 = 2 s’dir.

Hesaplanan bu değer kaynağın periyodudur. Kaynağın
1 s’de λ dalga boyuna sahip kaç tane dalga üretebileceği ise yine
bir orantı kurularak bulunur.

20 s’de 10 adet dalga üretiliyorsa
1 s’de f adet dalga üretilir.

f = 10/20 = 1/2 Hz’dir.

Hesaplanan bu değer kaynağın frekansıdır. Örnekten de anlaşıl-
dığı gibi periyot ile frekans arasında ters orantı vardır. Bu ilişki aşağı-
daki bağıntı ile ifade edilir.

T = 1 veya f.T =1
f
Bir dalga hareketinde frekans, tıpkı periyot gibi sadece kaynağa
bağlıdır. Kaynağın çalışma hızı arttırılırsa birim zamanda üretilen dal-
ga sayısı yani dalgaların frekansı artar. Kaynağın çalışma hızı azaltı-
lırsa oluşan dalgaların frekansı azalır.

137