Page 6 - Fen Lisesi Fizik 10 | 3.Ünite

3. ÜNİTE

6. Son olarak kalın yayı ala-
rak yayın orta kısmına
kurdeleyi bağlayınız.
7. Arkadaşınızla birlikte yayı
yere paralel tutarken Gör-
sel c’deki gibi yayı, yak-
laşık 40 cm uzaklığındaki
yay üstündeki bir nokta-
DEĞERLENDİRME SONUÇLARI dan tutarak kendinize doğru çekiniz.
8. Çekmiş olduğunuz kısmı aniden serbest bırakarak oluşan
dalganın ve yaya bağlı olan kurdelenin hareket doğrultusunu
gözlemleyiniz.

Değerlendirme
1. İnce yayı düşeyde yukarı aşağı titreştirerek oluşturduğunuz
dalgaların hareket doğrultusu ile kurdelenin hareket doğrul-
tusu arasındaki ilişki nedir?
2. Halatı yatayda sağa sola titreştirerek oluşturduğunuz dal-
gaların hareket doğrultusu ile kurdelenin hareket doğrultusu
arasındaki ilişki nedir?
3. Kalın yayda oluşturduğunuz dalganın hareket doğrultusu ile
kurdelenin hareket doğrultusu arasındaki ilişki nedir?

Gerilmiş bir halat veya yaydaki tanecikler denge konumu adı
verilen belirli bir konuma sahiptir. Halat veya yaya bir kuvvet etki
ettiğinde tanecikler denge konumu etrafında titreşim hareketi ya-
par. Görsel 3.2 ve 3.3’te deneydeki gibi titreşim yapan iki kaynağın
sürtünmelerin ihmal edildiği iplerde oluşturduğu iki farklı dalga gö-
rülmektedir.
Görsel 3.2’deki gibi düşeyde yukarı aşağı titreşen kaynak tarafın-
dan ip üzerinde oluşturulan dalga denge konumundaki A noktasına
BİLGİ ulaştığında A noktası önce yukarı, kısa bir süre sonra aşağıya doğru
titreşim hareketi yapar.
Oluşturulduktan bir süre son-
ra sürtünme kuvvetlerinin etki- Dalganın ilerleme yönü
siyle yok olan dalgalara sönümlü
dalgalar, sürtünme kuvvetlerinin A
ihmal edilebilecek kadar az ol-
duğu ortamlarda oluşturulan ve
ortam boyunca yok olmadan
ilerleyen dalgalara da sönüm- Titreşim yönü
süz dalgalar adı verilir. Dalganın
yapısını ve temel özelliklerini an- A
lamaya daha basit yapıda olan
sönümsüz dalgaları incelemekle
başlanır.

A
Titreşim yönü

Görsel 3.2: Yukarı aşağı titreşim hareketi

132