Page 53 - Fen Lisesi Fizik 10 | 3.Ünite

DALGALAR

α açısı yaparak yansır. Parabolik engelin çukur yüzeyine gelen doğrusal
dalgalar parabolik olarak engelin odak noktasında toplanır, daha sonra
parabolik olarak yayılmaya devam eder. Doğrusal engele bir noktadan
gelen dairesel dalgalar engele çarptığında engelin simetriğindeki bir
noktadan geliyormuş gibi dairesel olarak yansır. Parabolik çukur engelin
merkezinden gelen dairesel dalgalar, çukur engelden yansıdıktan sonra
merkezde toplanacak şekilde yine dairesel olarak yansır.
Su dalgalarının yayılma hızı ortamın derinliğine bağlıdır. Su dalgaları
sığ ortamlarda yavaş ilerlerken derin ortamlarda daha hızlı ilerler. Dal-
gaların frekansını ölçmek için stroboskop adı verilen araçtan yararlanılır.
Su dalgalarının derin ve sığ ortamları birbirinden ayıran yüzeyden ikinci
ortama geçerken doğrultu değiştirmelerine kırılma denir.
Ses dalgaları, moleküllerin titreşiminden meydana gelen katı, sıvı ve
gaz gibi uygun bir ortam içerisinde sıkışma ve gevşemeler şeklinde iler-
leyen bir dalgadır. Sesin frekansı ve oluşturduğu basınç aynı zamanda
yüksekliğini de belirler. Frekans arttıkça sesin yüksekliği de artar. İnce se-
sin frekans ve yüksekliği fazla, kalın sesin frekans ve yüksekliği daha dü-
şüktür. Ses dalgasının yayılma doğrultusuna dik 1m lik yüzeyden 1 s’de
2
geçirdiği enerji miktarına o ses dalgasının şiddeti denir. Ses kaynağının
kimliğini belirten özelliğe sesin tınısı denir. Bir ses kaynağının diğer ses
kaynağını aynı frekansta yüksek genlikle titreştirmesine rezonans denir.
Yerkabuğundaki kırılmalar nedeniyle ani olarak ortaya çıkan titre-
şimlerin dalgalar hâlinde yayılarak geçtikleri ortamları sarsma olayına
deprem denir. Depremin büyüklüğü depremin kaynağında açığa çıkan
enerjinin bir ölçüsü; şiddeti ise depremin yapılar ve insanlar üzerindeki
etkilerinin bir ölçüsüdür. Deprem, günümüz bilgi ve teknolojileriyle ne
zaman olacağı tam olarak bilinemeyen ve oluşumu insanlar tarafından
önlenemeyen doğa olayıdır.

179
179