Page 13 - Fen Lisesi Fizik 12 | 1. Ünite

1.

1.1. DÜZGÜN ÇEMBERSEL HAREKET
1.1. DÜZGÜN ÇEMBERSEL HAREKET 1.1. DÜZGÜN ÇEMBERSEL HAREKET BÖLÜM

1.1.3. YATAY VE DÜŞEY DÜZLEMDE DÜZGÜN ÇEMBERSEL HAREKET

Düzgün çembersel harekette cisim hareketini yatay ve düşey olarak iki düzlemde gerçekleştirebilir. Bu düz-
lemlerde merkezcil kuvvet her zaman merkeze yöneliktir. Görsel 1.1.4: a ve Görsel 1.1.4: b'de her iki duru-
ma da birer örnek gösterilmiştir.

Görsel 1.1.4: a) Lunapark eğlence salıncağında yatay Görsel 1.1.4: b) Lunapark hız treninde düşey çembersel
çembersel hareket hareket

Yatay Düzlemde Düzgün Çembersel Hareket
29
Yatay düzlemde düzgün çembersel hareket, bir masa veya düz bir zeminde merkezcil kuvvetin etkisinde ger-
çekleşen ve günlük hayatta sıkça karşılaşılan bir harekettir. Lunaparktaki eğlence salıncağının, yatay virajı
dönmeye çalışan arabanın, ayağına halhal takan kişinin çevirdiği topun hareketi yatay düzlemde çembersel
harekete örnek olarak gösterilebilir.
Santrifüj cihazı tüp içerisine yerleştirilen kanın veya karışımların yoğunluklarına bağlı olarak ayrıştırılmasına yara-
yan yatay düzlemde dönen labarotuvar aletidir. Özel santrifüj tüpleri, cihaz çalıştırılmadan önce dik konumdadır.
Kütlesi fazla olan maddeye merkezcil kuvvet daha fazla etki ettiği için tüpün dik konumu değişir. Tüplerin dönmenin
etkisiyle yatay hâle geldiği görülür. Maddeler tüp içinde ayrışmış olarak bulunur (Görsel 1.1.5: a ve Görsel 1.1.5: b).

Görsel 1.1.5: a) Santrifüj aletine tüplerin yerleştirilmesi Görsel 1.1.5: b) Tüp içindeki kanın ayrışması (Serum,
yağ ve trombosit)