Page 15 - Fen Lisesi Fizik 12 | 1. Ünite

1.

1.1. DÜZGÜN ÇEMBERSEL HAREKET
1.1. DÜZGÜN ÇEMBERSEL HAREKET 1.1. DÜZGÜN ÇEMBERSEL HAREKET BÖLÜM

Lunapark eğlence salıncağında kişilerin yatay düz-
lemde düzgün çembersel hareket yaptığı belirtil-
mişti (Görsel 1.1.6). Şekil 1.1.10’da kişinin oturduğu
koltuğa etki eden kuvvetlerin serbest cisim diyagra-
mı gösterilmiştir.

Görsel 1.1.6: Lunapark eğlence salıncağı

Sistem denge hâlindeyken T zincirdeki gerilme kuv- T
vetinin büyüklüğünü ve G cismin ağırlık büyüklüğü- y "
T
nü ifade eder. Zincirde oluşan gerilme kuvvetinin
x ve y koordinatlarında iki bileşeni vardır. T kuvveti-
nin y bileşeni olan T cismin ağırlığını dengeler. X bi-
y
leşeni olan T ise merkezcil kuvvettir (Şekil 1.1.10). α
x
F = T = T.cosα
F
m x Tx = m
G = T = T.sinα 31
y

G

Şekil 1.1.10: Lunapark eğlence salıncağında serbest
çizim diyagramı

Düşey Düzlemde Düzgün Çembersel Hareket

Elinize aldığınız ipe bir cismi bağlayarak kolunuzu
vücudunuza dik açıp ipi vücudunuzun yanında çevir- İp
diğinizde cisme düşey düzlemde çembersel hareket
yaptırmış olursunuz (Şekil 1.1.11).

Lunaparktaki dönme dolabının hareketi ve hız treni-
nin düşey raydaki hareketi düşey düzlemde düzgün
çembersel harekete örnek olarak verilebilir.

Yatay düzlemde çembersel harekette olduğu gibi dü-
şey düzlemde çembersel harekette de merkezcil kuv-
vet her zaman merkeze yöneliktir. Şekil 1.1.11: Düşey düzlemde düzgün çembersel hareket