Page 5 - Fen Lisesi Fizik 12 | 1. Ünite

1.

1.1. DÜZGÜN ÇEMBERSEL HAREKET
1.1. DÜZGÜN ÇEMBERSEL HAREKET 1.1. DÜZGÜN ÇEMBERSEL HAREKET BÖLÜM

Düzgün Çembersel Hareket ile ilgili Kavramlar

Periyot ( T )
Düzgün çembersel hareket yapan bir cismin bir tam tur yaparak başladığı noktaya gelmesi için geçen sü-
reye periyot denir. Periyodun birimi SI'da saniyedir ve s ile gösterilir. Düzgün çembersel harekette cisimler
harekete başladığı noktaya aynı hızla geri gelir. Şekil 1.1.1'de noktasal K cisminin başladığı noktaya gelmesi
için geçen süre çembersel harekette periyodu ifade eder.

Frekans ( f )

Düzgün çembersel hareket yapan bir cismin bir saniyede yaptığı tur sayısına frekans denir. SI'da birimi hertz
veya saniye dir ve s ile gösterilir. Frekans, bir hareketin 1 saniyede kendini tekrarlama sayısıdır. Periyot ile
-1
-1
frekans arasında şu şekilde bir bağıntı vardır:
T.f =1
2 v v 2 2 v v 3

Konum Vektörü ( r ) r 2 v v
2 v v 1 2 2 v r 3 2 v r 3
Çembersel harekette merkez noktasından yörünge
üzerinde hareket etmekte olan cismin bulunduğu K 2 v r 1 r 2 v4
noktaya çizilen yönlü doğru parçalarına konum vek- O
törü denir. Konum vektörü r ile gösterilir. Şekil 21
r
1.1.1'de konum vektörleri gösterilmiştir. 2 v v 4

Çizgisel Hız ( )
v
Düzgün çembersel hareket yapan bir cismin çember Şekil 1.1.1: Çizgisel hız vektörünün konum vektörü ile
yörüngesinde birim zamanda çember yayı üzerinde farklı konumlarda gösterimi
katettiği yay uzunluğuna çizgisel hız denir. Çizgisel hız
vektörel bir büyüklüktür ve SI'da birimi metre/saniye
dir. Cismin çember üzerinde başladığı noktaya tekrar 2 v v 1
gelmesi için geçen bir periyotluk sürede aldığı yol,
çember çevresi 2πr kadar olur. Çizgisel hızın büyüklü-
ğü şu şekilde ifade edilir: F 1
r
O r F 2
r π
v = 2r veya v=2πrf
T
r 2 v v
2
Cismin çember üzerinde herhangi bir noktadaki çizgi-
sel hızı, Şekil 1.1.2’de gösterildiği gibi çembere teğet- F 3
tir ve çizgisel hız konum vektörüne diktir. Çembersel
harekette cismin sabit bir yörüngede hareketini de- 2 v v 3
vam ettirmesi, yönü merkeze doğru ve çizgisel hıza
her an dik olan kuvvet sayesindedir (Şekil 1.1.2). Şekil 1.1.2: Çizgisel hız ile merkezcil kuvvetin gösterimi