Page 51 - Fen Lisesi Fizik 12 | 1. Ünite

3.

1.3. AÇISAL MOMENTUM
1.3. AÇISAL MOMENTUM 1.3. AÇISAL MOMENTUM BÖLÜM

Presesyon hareketinin özelliğinden yararlanılarak ji-
roskoplar yapılmıştır. Jiroskop dik ayağı üzerinde or- d
tasındaki tekerlek bir mile tutturulan ve tekerleğin
dönüşü sayesinde topaç gibi hareket hâlindeyken
devrilmeyen bir alettir (Şekil 1.3.6). Tekerlek
Tekerlek

Tekerlek, belli bir hızla çevrilirse jiroskop L açısal
momentumu kazanır. Jiroskopta iki kuvvet vardır.
N tepki kuvveti dönme noktasından geçtiği için bu
kuvvetin torku sıfırdır. G ağırlığı ise dönme noktası-
na d kadar mesafede olduğundan net tork oluşturur
(Şekil 1.3.6).

Bu tork açısal momentumun yönünü değiştireceği
için vektörel olan açısal momentum ΔL=L -L kadar G
2
1
değişmiş olur. Açısal momentumun değişmesi için
tekerlek tıpkı topaçta olduğu gibi presesyon hare-
keti yapar. Zemin

Şekil 1.3.6: Jiroskop

Jiroskobun kullanım alanlarından bazıları şunlardır.
67
1. Askerî ve sivil alanlarda kullanılan konum bulma
sistemlerinde faydalanılır.

2. Dalgaların yol açtığı yalpalamayı azaltır ve gemi
yolculuğunu daha rahat hâle getirir.
3. Uçakların bulut ya da sis içinde yaptığı uçuşlar-
da rotasını korumak için jiroskoptan yararlanılır.
4. Uyduda bulunan jiroskop, uydunun her zaman
Dünya’ya dönük olarak tutulmasını sağlar.

5. Jiroskop elektrikli tektekerlerde dengeyi sağla-
mak için kullanılır (Görsel 1.3.4).

Görsel 1.3.4: Elektrikli tekteker

Araştırma

Jiroskop, teknolojide hangi alanlarda kullanılır? Yapmış olduğunuz araştırma sonuçlarını sunum,
poster veya pano hazırlayarak paylaşınız.