Page 14 - Fen Lisesi Fizik 12 | 2. Ünite

2.

ÜNİTE 2.1. BASİT HARMONİK HAREKET

2.1.5. YAYLARIN BAĞLANMASI

Yayların seri veya paralel bağlanmasındaki amaç, yay sistemlerinin yay sabitini büyütmek ya da küçült-
mektir. Buna örnek olarak araçlarda kullanılan amortisör yaylarının tek yay, trenlerde kullanılan yaylarınsa
paralel bağlı yaylar olması gösterilebilir (Görsel 2.1.4: a ve Görsel 2.1.4: b).

Görsel 2.1.4: a) Araba amortisörü Görsel 2.1.4: b) Tren tekerindeki yaylar

Yayların Seri Bağlanması
112
Şekil 2.1.9'da görüldüğü gibi uç uca bağlı yaylara
seri bağlı yaylar denir. Seri bağlamada her bir yaya
uygulanan kuvvet eşittir. Seri bağlanmış yaylara ası-
lan bir kütle ile oluşan toplam uzama, yayların ayrı
ayrı uzamaları toplamına eşit olur.

x 1 : Birinci yayın uzama miktarı
x 2 : İkinci yayın uzama miktarı
x : Sistemin uzama miktarı
x = x 1 + x 2
Seri bağlı yaylarda eş değer yay sabiti
1 F F Y
F 1 F F
F Y
= = = +

k 2
k 1 k eş
k 1
m
1 = = 1 1 + + 1 1 formülü ile hesaplanır.
k2
k k eş k1 k 1 k 2
F=mg
Seri bağlı yaylarda sistemin yay sabiti küçülür.

Şekil 2.1.9: Seri bağlı yaylar