Page 17 - Fen Lisesi Fizik 12 | 4. Ünite

1.

4.1. ATOM KAVRAMININ TARİHSEL GELİŞİMİ
4.1. ATOM KAVRAMININ TARİHSEL GELİŞİMİ 4.1. ATOM KAVRAMININ TARİHSEL GELİŞİMİ BÖLÜM

2. Atomların Isıyla Uyarılması

Atom ısıtıldığında enerjisi artar. Bir üst seviyeye
çıkan elektronlar alt enerji seviyesine inerek dışa-
rıya foton yayınlar. Atom, aldığı enerjiyi ışık olarak
gösterir. Metallerin enerji seviyeleri farklı olduğu
için farklı renkte ışıma yapabilirler. Isı sonucu renk-
lerinde farklılık meydana gelmesi, metallerin hangi
türden olduğu hakkında bilgi verebilir. Örneğin de-
mir metali belirli bir sıcaklığa kadar ısıtılırsa parlak
renkte ışıma yapar (Görsel 4.1.7). Demirin aldığı
ısı enerjisini dışarıya ışıma yoluyla atması sürekli
spektruma örnek olarak verilebilir.

Yıldırımın Görsel 4.1.8’deki gibi havada parlak renk-
te görülmesi çizgisel spektruma örnek olarak veri- Görsel 4.1.7: Demir metalinin ısıtılması sonucu renk değişimi
lebilir. Hava %78 azot, %21 oksijen ve diğer gazlar-
dan oluşur. Elektrik akımı sayesinde ısınan gazlar
yaklaşık 50 000 Kelvine ulaştığında iyonlaşır ve fazla
enerjilerini ışıma yoluyla dışarı atar.

3. Atomların Elektronlarla Uyarılması

Bir atom, elektronlarla bombardıman edildiğinde 189
atomun elektronları ile gönderilen elektronlar ara-
sında etkileşim olabilir. Atomun elektronları bir üst
enerji seviyesine çıkarsa bu etkileşim ile atom uya-
rılmış olur. Atomu elektronlarla uyarmanın şartları
vardır.

Birincisi, atoma bombardıman edilen elektronlar
eğer atomun elektronları ile çarpışmaz ise aynı enerji
ile yollarına devam eder ve atom uyarılmamış olur.

İkincisi, atoma bombardıman edilen elektronların
enerjileri, atomun n=2 enerji seviyesindeki (1. uya-
rılma düzeyi) enerji değerine eşit veya ondan daha
büyük olmalıdır. Eğer enerji yeterliyse birçok seviye- Görsel 4.1.8: Yıldırımın havada parlak bir renkte görülmesi
deki veya aynı seviyedeki birçok elektron uyarılabilir.
1. uyarılma seviyesinden küçük enerjili elektronlar,
temel hâlde bulunan atomun elektronunu uyaramaz.

Gönderilen elektronların enerjisi, atomun 1. uyarılma enerjisinden büyük ise elektron, enerjisinin bir kıs-
mını atoma vererek kalan enerjisi ile dışarı çıkabilir. Elektronlarla atom iyonlaştırmak istendiğinde atomun
iyonlaşma enerjisine eşit veya daha büyük enerjili elektron göndermek yeterlidir. İyonlaşmada atom uya-
rılmıştır ama elektron bir alt seviyeye inemeyeceği için ışıma gerçekleşmez.