Page 7 - Fen Lisesi Fizik 12 | 4. Ünite

1.

4.1. ATOM KAVRAMININ TARİHSEL GELİŞİMİ
4.1. ATOM KAVRAMININ TARİHSEL GELİŞİMİ 4.1. ATOM KAVRAMININ TARİHSEL GELİŞİMİ BÖLÜM

Thomson Atom Teorisi

Joseph John Thomson (Cosef Con Tamsın) katot ışınları deneyi gerçekleştirmeden önce bazı bilim insanla-
rının fikirlerini kendi teorileriyle ilişkilendirmiştir. Thomson’ın kendisinden önceki bilim insanlarının hangi
çalışmalarından faydalandığını bilmek onun teorisini nasıl geliştirdiğini daha kolay anlamayı sağlayacaktır.

Katot ışın tüpünü William Crookes (Vilyım Kuruks) icat etmiştir. Tüpün iki yanındaki elektrotlara yüksek gerilim
uyguladığında katottan anoda doğru bir ışın gözlemlemiş ve buna katot ışınları ismini vermiştir. Görsel 4.1.2: a’da
yüksek gerilim altında oluşan katot ışınları gösterilmiştir.

Julius Plucker (Julyus Pluker), katottan anoda doğru yayılan ışınlara manyetik alan uygulayarak ışınları
saptırmış ve bu ışınların negatif elektrikle yüklendiğini tespit etmiştir. Katot ışınlarına mıknatıs yaklaştırıl-
dığında ışının manyetik alanla birlikte yön değiştirdiğini saptamıştır (Görsel 4.1.2: b).

Mıknatıs

N
S

179

Görsel 4.1.2: a) Yüksek gerilim ile oluşan katot ışınları Görsel 4.1.2: b) Katot ışın tüpüne mıknatıs uygulandığında
ışınların sapması

Crookes’un katot ışını ve Faraday’ın elektroliz deney
sonuçlarını yorumlayan George Johnstone Stoney
negatif yüklerden bahsetmiş ve bunları elektron
olarak isimlendirmiştir (1874). Elektron sayısının
her maddede farklı olduğunu söylemiştir.

1900’lü yılların başında Dalton’dan yaklaşık 100 yıl
sonra Joseph John Thomson (Görsel 4.1.3) yeni bir
atom teorisi geliştirdi. Thomson, kendinden önce-
ki bilim insanlarının deney çalışmalarını kullanarak
1897 yılında katot ışınları ile yaptığı deneyde ışınların
elektrik ve manyetik alanda sapması sonucu katot
ışınlarının elektronlardan oluştuğunu keşfetmiştir.

Görsel 4.1.3: J. John Thomson (1856-1940)